HISTORY OF TELBANG
Ayon sa mga pahayag ng mga naimbitahang tagapagsalita para sa pagtuklas
sa tugmang pundasyon ng bayan ng Bayambang, laging nababanggit ang
“Telbang/Malunguey.” Ayon kay Dr. Lino Dizon, isa sa mga naimbitahan, ang ibig
sabihin ng salitang “Malunguey” ay pinuno ng mga mananalangin (prayer leader)
sa wikang Kapampangan. Telbang ang dating pangalan ng ating bayan ng Bayambang.
Ang ilog Agno ang daanan ng mga bangka para sa transportasyon ng mga produkto
(barter system) at mga mamamayan. Subalit nang palaging umaapaw ang ilog at laging
binabaha ang mababang bahagi ng Telbang, inilipat na kung saan ang baryong
dating bayan ng Telbang.
Noong panahong iyon ay Kastila ang mga namamahala. Isinusulong nila ang
Kristianismo sa buong bayan. Nagpatayo sila ng simbahan na tinawag nila noon na
Visitas ng Binalatongan na ang ibig sabihin ay simbahan ng komunidad. Dito
ginaganap ang pagmimisa, kasalan at binyagan. Taong 1614 nang kilalanin ng mga
Dominikanong pari ng Bayambang ang pangalan ng ating bayan at unti-unting
nawala na sa bibig ng mga mangangalakal ang dating pangalan ng Telbang.
Kung taong 1614 kinilala ng mga Dominikanong pari ng Bayambang ang
pangalan ng ating bayan, malinaw na sa taong din iyon naging baryo ang Telbang
sapagkat doon nagwakas ang pagiging bayan nito. Malinaw din na Telbang ang
pinakamatandang baryo sa ating bayan.
Thank you for posting my comment on the provenance of Malunguey (Malunge) or Manunge in old Kapampangan after the Malunggay tree (Moringa oleifera). Telbang, on the other hand, is old Pangasinan for the dapdap (Chirocalyx candolleanus Walp whose striking beautiful red flower is the prefectural flower of Okinawa in Japan. It should be adopted by Bayambang rather than with the Alibangbang as alleged as it has no connection with the toponym of the town.
ReplyDeleteDr. Lino Dizon
Tarlac State University
You're welcome, sir! And thank you too for the additional insights.
DeleteHow about the town of Bautista. Accdg to history, telbang was the name of the town before it became "Bautista". Can somebody give us an insight to this? Thank you po!
ReplyDeleteThat's not surprising. Most likely the old Telbang included Bautista, which used to be a barrio of Bayambang.
Delete