Interesting Pangasinan Words

Pangasinan language has so many terms that have an interesting sound and often have precise meanings that are quite a challenge to translate to Tagalog or English with just one equivalent or corresponding word. Here are just a few that can be heard sometimes from the elderly, which means they are not being used as often as they used to be.

Abanalan - got dead tired from working or traveling late into the night that it's hard to wake up early for work as usual; Mabanal - tiresome not just physically but psychologically/emotionally

Agnasabaan - can't deal with its sheer magnitude/number

Akabigta - hit the big time

Akwal - kandungin; carry on one's lap

Alangkongan - nahuli ng gising; woke up late

Ambaling - has the smell or taste of camote that has gone stale with worm or fungal growth

Amuyakat - manpikkat, mannelnab, maringot, marutak; dirty in wet and sticky kind of way

Amuyanggo - amay singa kabango bangon mo, ya ag kani aka sagaysay na buek, asaganet, amurakday, magulo-gulo ya buwek; with hair disheveled as though one has just woken up straight out of bed. Example: “Akin, kabangobangon mo, amuyanggo ka! Mansagaysay ka pa!”

Apakil - got exhausted for nothing after getting something somewhere

Apuyot - basang-basa; sopping wet

Asagapet - no say ayëp ët kapananak insan mo nengnengen o diwiten so anak to, ag to la aroen tan taynanan to; no say ateng agto amtan aroen tan asikasoen so anak to; used to describe a dog, parent, or child that does not care about his child/parent and leaves him/her alone or forgets him or her

Atalangkab - nagkalat, kalat-kalat at nakakahilo; synonym: akitungilang; related idiom: man-uusilan; synonym: asiwaklat - disorderly in a dizzying way  

Ataratar - is riddled with, as in bullets

Atingapol - akirurutak so lupa. Example: Atingapol so lupam. Akin aki-angal ka'd buaya?!

Bastiral - bastian!, aga mangabkabilang. Example: Bastiral kan ugaw!

Inambungalan - attacked (as in by bees) in massive numbers

Kumarakara - mibabali, saro-saro, mikakwati, kwatit

Madiwak, Mariwak - maaksaya sa tubig; using water so much more than necessary; pandiwak means water generally used to wash things

Makakaraëg - bwisit o managtawag na malas, makaamling, makapakapoy; nagtatawag ng malas; having an air of negative portent or bad omen

Makasambot - can assist you in a huff; opposite: agmakasambot - can't be depended upon when needed

Makaskasding - aliwliwan nengnengen, makabanbanlig, singa mabanbanday; masagwa; awkward, embarrassing. Example: “Saltan mo tay paldam ya antiktikey, makaskasding kan pawaypaway ed karsada ngalngali la umpaway so kutitkutit mo, makapabaing!”

Makautob - can be distributed to a lot of people, like food

Mamaong - siñga togtua, siñga nayaryari; siga-siga, may kayabangan at pagkadominante; pretending to be somebody, domineering; feeling like a big shot

Manburildil - complaining in a loud, nonstop manner

Mankinon - mataltalker so tenger to; aga mamanpansin; snobbish because feeling superior

Mansalti - manalinsyar, mandyalteng; restless or can't be in one place at a time not because one is sick but just to get the attention of others, so she flits from one point to another

Manwatil - synonyms: manlanger, tanger-tanger, taoy-taoy; moving to and fro while hanging about

Mapalyon - used to describe a place full of ghosts or harmful spirits

Maraskal - rough in character

Masyasyangob - marunong ya manradar no iner so grasya o panangan; magaling ang pang-amoy pagdating sa grasya

Mikukunetket, Mikukungetnget - nakikisali pa kahit di na dapat; still taking a part or a piece of something despite it being not enough for everyone

Mitirol - mibabalid agto kagawaan; pakialamero; refers to someone who gets his hands on things he has no right or business being into, literally or figuratively

Nanpalbog - peed while asleep

Niparukan - slightly choked by water or a liquid food

Pabes - palpak; like a firecracker that fails to go off; Apabes - pinmalpak; pumalpak; did not go as planned

Pasitsirayew - pa-epal, papansin; trying hard to impress or get noticed

Pawëg - maan-anos balët no makapasnok ag to napukpokan so laman to, antikey so koldon to, agmo nalurey-lurey, amputi'y layag, mipapasnok, barumbado; gets easily angry

Posisaoan - amputi-puti'y busalég to; mamutla-mutla; literally somewhat pale (from posisao - pale), not exactly pale but kind of pale

Sangap-sangap - saro-saro, mibabali, misasawsaw, mikwakwatit, sarsarit; synonym: Laot - nakikisawsaw sa usapan; unnecessarily being around a group of people or a conversation where a person’s presence is not being sought

Siblet-kerew - makerekerew balet masibsiblet; fond of asking something yet so stingy himself

Tabayawan - "to put cold water to hot water so as to temper or lower the temperature"

 

Tandag, Tandagan - look or gaze at something while on a higher vantage point; cf: Usdong - look down on; Takiling - look from a distance; Tangay - look up on; Siim - espy on

(Acknowledgment: Bayambang Culture Mapping Project members)

Old Pangasinan Language Sounds Like a Foreign Language Even to Present-Day Pangasinenses

(Some Pangasinan Words Now Rarely Used)

There was a time when a girl's dress was called aysing instead of kawes, a mirror was called ispiho (from the Spanish espejo) instead of salming, a stool type of chair was called taborete instead of yurungan or irungan, and coins or loose change were called sinsilyo or carta moneda instead of barya. 

Oraca means picture, so manpa-oraca means magpapicture (to take a photograph). There was also a time when the preferred expression was, "Kodakan mo kami pa" (literally, "Shoot us with your Kodak camera"), which meant "Please take our picture."

Manpa-wringlet is manpakulet na buek.
 

"Man-munggo tayo" (literally, "Let's have mung beans") meant "Let us eat halo-halo" (with munggo sweets as one of the ingredients).

Today, these Pangasinan words and expressions which used to be heard everyday are now seldom used, if at all. Out of disuse, many are simply forgotten. Simply put, old Pangasinan language sounds like a foreign language even to present-day Pangasinenses.
 

Thanks to the eye-opening exchanges in the Bayambang Culture Mapping Facebook page, we have discovered, or rediscovered, obsolete Pangasinan words and gotten reacquainted with their meaning.
 

Abutit - naknaksel; fully sated to the point of excess
 

Abuyandot - akeskeskes o ayesyesyes so kawes o sapey to. Example: Abuya-buyandot so kawes mo.
 

Agetaget - angileb so mais, marawas so iyan na mais
 

Akbibiten - being harbored
 

Aliling - like, similar to Alnyub, Angiob - gamit ya panagsibok pian unkasil so apoy ed dalikan
 

Amamayo - toy
 

Amamayoen - to play with; to regard as an apple of one's eye
 

Amosyak - masanting ya inpanlaman na bii
 

Anggales, Anggale-gales - madulas; slippy, slick. Example: Angale-gales ya bii (Sexy woman); synonyms: Amareret - bali-balin inpanlaman; nice body; Ponak-ponák - gorgeous, dazzling lady; vulgar usage, often said with sexual desire
 

Apaer - apaet
 

Awaweng - singa abalang so kanonotan to; seems to have lost his consciousness
 

Betel - another term for bangus

Bilang - for example
 

Bukel - dalig
 

Butaig - mangiras o aga ungagalaw
 

Dadarayet - haggard-looking
 

Degwa-degwa - bigla labat lan umparungtal
 

Duknal - sakit

Dukong-dukong - akolaw or masiken
 

Dumakitot - biret-biret tan mantugingging lapu'd belat na awit to
 

Gayon-gayon - kumunoy

Getma - aim, objective

Iansagan - ikargay panangan ya ipatuon ed plato ya walay danum. Example: Iansagan mo tay keran sira pian agda gilataen.
 

Impodir - entrusted
 

Inkaindan - abandoned
 

Ipaksiw - isapat, itaas, pull up, as in the bamboo ladder of a nipa hut when night falls. Example: Ipaksiw moy takayan pian aga makasapat so aso.
 

Kalarukar - karaykay, kalaykay, rake
 

Karapkarap - palpalaran
 

Karyo - pala

Katekep - coupled with
 

Kinmutep - submerged?
 

Kutitnew - melmelag, melmelanting, tingtingit, kutiteg; napakaliit; tiny
 

Lawas - always
 

Ligligwa - comfort; diversion
 

Maalopáep - foggy
 

Mabeleng - sorrow or resentment manifested in being indisposed or feeling sick
 

Makamudmura - makapabaing; disgraceful
 

Makanaskas - manbanésbés; speedy
 

Makapatiktikaéw - puzzling
 

Makilot - maringot, marutak ya danom o likido
 

Makulyapis - makapoy so inkatuboy tanaman/ kulang na abono
 

Malaring - matila o malastog
 

Malugor - loving, solicitous
 

Manalinsyar - mansalti, aga makareen
 

Manarastang - nanpapaweg
 

Manasibayang - maningal, unla'd man, unla'd diya tan mambatik-batik lapu'd takot o lapu'd ag to amta'y gawaën to
 

Mankibwal - magalaw ya manlalapud dalem na danum
 

Mansibsibek - makakaakis; from Sibek - hikbi or hibik
 

Mantalugabba - manbasog-basog tan maningal lapu'd pasnok to
 

Manyapbol -  masubol

Mapalpalna - very calm, very gentle

Mapalpalnay - makulaney ya matayam ya unakar
 

Masiasiasem - klima ya mapalpalna o mapalayupoy so dagem; breezy, to describe a climate or weather
 

Mandenden - becoming intense; becomes aggravated
 

Mansalmay - flowing on one's cheeks or flowing profusely
 

Mantuyawan - to talk intimately with, as with a friend or loved one
 

Matalunggaring - outstanding

 

Mibagkong - miponsya, mibangaw, midadoy, miangot, miakan, mikan; makikain sa piging; join a feast
 

Naalimereng - refers to a person passing out like in a heat stroke.
 

Nalmay - kinmolaney o nakalay linawa
 

Nankakamolsit- atoyak-toyak
 

Nanpaselkag- nanpabaleg na laman, nagpalaki ng katawan, have one's body puffed up with muscle
 

Nantatabugis - violently exploding into smithereens like a watermelon falling with incredible force

Napda - from pera; satisfied, satiated

Napunas - to be wiped away

Narateng - nasabi, from dateng, sabi; marating
 

Pakulat - anawet; hard
 

Paliteng - nengneng toy manpitek
 

Panglit - gilig na lamisaan
 

Pinabli - loved one
 

Salga-salga - yara-yara o nitan lan payag-payag so sapey to
 

Sayakop - embrace to protect, take into one's custody so as to care for
 

Simpak na lasi - karol/kirmat
 

Sumalimbawer- siber-siber, aali-aligid, milling about
 

Talabitab - malabir
 

Talirak - forget; example: agko nitalirak
 

Tambayoen - literally, to carry on one's arms and lull someone to sleep; to love or to value so as to care for or protect someone from
 

Uksoy - order

 

Unurong - unloob; papasok sa eskwelahan o trabaho
 

Usdong-bayukyok - no say tuo at nalmay ya ag la makaalagey o naalimangaw; singa mantrabaho ya anggad nasumpal to, parang cannot be disturbed; buneknek a mangkimey - no inggapo to ag unagwat o ag nabaat basta deretso'y trabaho; no nabanaingan so too

Walna - behavior

References: Osca Ora, Raul J.Ramos, Iluminada J. Mabanglo, Sylvester Quintos, Clarita Ferrer-Tagab, Lily Luz Ursua, Melchor Orpilla, Lee Orcino, Maria Venus Junio

May 2021 Editorial: Buhayin ang Inland Fishery

 May 2021 Editorial: Buhayin ang Inland Fishery

Ang inland fishery ay isang tradisyon sa ating bayan na nagpayaman sa ating kultura. Dahil sa Mangabul, nakilala ang Bayambang sa malangsi o mga isdang tubig tabang.

Napakarami at sari-sari noon ang produktong ibinibenta sa ating Pamilihang Bayan dahil sa yamang ito. Nariyan ang gurami, tilapia, dalag, pantat (hito), ayungin, bunor, alalo, carpa, carpeta, atbp.  Sa katunayan, mayroon pa tayong tinatawag na tamos (maliit na dalag) at gele-gele (dalag na kasinglaki ng kamay). Hidi lang isda -- mayroon pa ngang alireg (suso), beldat (big clam), atbp.

Dahil dito ay nakilala rin tayo sa iba't-ibang uri ng buro (mayroong ang tawag ay mulantong) at ingkalot o inihaw na isda. Tuwing kapistahan ng bayan, malaki ang ating pasasalamat sa biyayang ito, kung kaya't naisipan nating maglunsad ng tinaguriang Malangsi Fishtival. At noon na ngang 2014, sa pagdiriwang ng ika-apat na dantaon ng bayan, nasungkit natin ang isang Guinness Record na "the world's longest barbecue grill."

Dahil sa pagputok ng bulkang Pinatubo noong June 12, 1991, naglaho ang ating ipinagmamalaking Mangabul matapos itong matabunan ng lahar. Sa isang iglap ay napakaraming kabuhayan ang naapektuhan, hanggang gawing isang malawak na bukirin na lamang ang lugar kung saan noon ay banye-banyerang isda ang iniiwan na lamang sa daan kung di na kayang iuwi pa ng mga nangisda.

Salamat na lang at may natitira pang pag-asa ang industriya sapagkat may mga ilan pa ring fishing grounds sa Bayambang, ang Langiran Lake, ang mga palaisdaan sa Batangcaoa, Tanolong, Maigpa, San Vicente, at ang natitirang creek sa dating Mangabul Lake area sa San Gabriel 2nd. Ayon sa Municipal Agriculture Office, ang iba pang inland fishery ay matatagpuan sa Tampog, Warding, Sancagulis, Dusoc, at iba pang barangay kung saan may water reservior na ginagamit sa patubig ng mga magsasaka. Mayroon ding ilang mga backyard hito production. Tinatayang may 487 ektaryang lawak o 8 kilometrong haba ang mga ito kung pinagsama-sama.

Kaya naman ang lokal na pamahalaan ay bumili kamakailan ng mga kagamitang panghukay upang gawing muling produktibo at ibalik ang dating sigla ng kabuhayan ng ating mga fisherfolk.

Nawala man ang Mangabul na parang bula at di man maibalik ang pangmalakasang produksyon at kita mula rito, mayroon namang posibilidad na ibangong muli ang maraming kabuhayan mula sa matagal na pagkaidlip, dahil kung gugustuhin natin ay may paraan.

LGU Accomplishments for May 2021

GOOD GOVERNANCE


Philippine Moral Transformation 2020, Inilunsad  ng OPARA

Ang Office of the Presidential Adviser for Religious Affairs o OPARA ay nagtungo sa bayan ng Bayambang upang ilunsad ang programang "Philippine Moral Transformation 2020" ng Pangulong Rodrigo Duterte na may temang "Bawat Tahanan Sambahan (Bawat Pamilya May Kapilya)" noong May 11-12 sa Balon Bayambang Events Center.
Ito ay sa pakikipagtulungan ng LGU-Bayambang, kasama ang PNP at PDEA. Ang programa ay naglalayong matulungan ang lahat ng mga Bayambangueño sa paghubog ng moral at ispiritwal na aspeto ng kanilang buhay at maiwasan ang pagkakasangkot sa anumang kriminalidad, droga, rebelyon, at korapsyon.

Training on Infrastructure Planning for 2022-2025

Noong May 13, ay nakilahok ang mga kapitan, ibang pang opisyales ng 77 barangays, at CSO representatives sa isang training-workshop sa Balon Bayambang Events Center para sa tamang pagpaplano sa mga proyektong imprastraktura para sa taong 2022 hanggang 2025. Ito ay inorganisa ng Municipal Planning and Development Office sa ilalim ni OIC Ma-lene Torio, at dinaluhan ito ni Mayor Cezar T. Quiambao, Vice Mayor Raul Sabangan, mga myembro ng Sangguniang Bayan, at ilang mga department and unit heads sa pangunguna ni Municipal Administrator, Atty. Raymundo B. Bautista, Jr. Sa training-workshop ay tinalakay ang latest Road Network Status ng Bayambang, ang kahalagahan ng Restructured Community-Based Monitoring System, at ang mga bagong hakbang sa construction process system ng LGU.

Komprehensibong Serbisyo, Dinala sa Pangdel

Isinagawa ang ikatlong Komprehensibong Serbisyo sa Bayan Year 4 sa Bagong Normal sa Brgy. Pangdel, upang magbigay-serbisyo sa mga residente ng Brgy. Apalen, Pangdel, at Tatarac. Sa pamumuno ni Rural Health Physician, Dr. Adrienne Estrada, daan-daan na namang benepisyaryo ang nakatanggap ng libreng serbisyo mula sa iba’t-ibang departamento ng LGU. Bukod sa medical at dental services mula sa RHU, naroon din ang Assessor, Treasury, MPDC, Civil Registry, MSWDO, Nutrition, Agriculture, at iba pang opisina, kasama ang PNP. Ito ay bilang pagtupad ng administrasyong Quiambao-Sabangan sa pagbibigay ng Total Quality Service sa bawat Bayambangueño

Komprehensibong Serbisyo, Dinala sa Amancosiling Sur

Nagtungo ang Komprehensibong Serbisyo sa Bayan Year 4 sa Amancosiling Sur Covered Court noong May 21 upang doon naman dalhin ang iba't-ibang serbisyo ng Munisipyo. Habang inoobserbahan ang minimum health protocols, daan-daang residente ang naging benepisyaryo ng mga libreng serbisyong pangkalusugan, pang-agrikultura, social services, at marami pang iba.


LIVELIHOOD

Livelihood Project para sa Mananahing Bayambangueña, Inilunsad ng KKSBFI

Isa na namang livelihood project ang naisakatuparan para tulungang maiahon ang mga Bayambangueño sa kahirapan. Ito ay ang rag-making project na pormal na inilunsad ng Kasama Kita sa Barangay Foundation noong May 3 sa Royal Mall. Ang launching program ay dinaluhan ng 15 na benepisyaryong Bayambangueña mula sa Barangay Pantol at Manambong Sur.

Training Center, Planong Ipatayo Rito ng TESDA

Noong May 6 sa Niñas Cafe, nakipagpulong si TESDA Provincial Director Jimmicio S. Daoaten kay Mayor Cezar Quiambao kasama sina Action Desk Officer on Employment Concerns Gerenerio Rosales at Kasama Kita sa Barangay Foundation CEO Romyl Junio upang ilahad ang mga plano sa  implementasyon ng TESDA Community-Based Training Center na pamamahalaan ng KKSBFI. Ito ay naglalayong mabigyang muli ng scholarship ang mga grumaduate na sa 4Ps at magkaroon ng skills training para sa mga out-of-school youth. Ito rin ay magbubukas ng pinto para sa mga walang kakayahan ngunit nais makapag-aral at matuto upang magkaroon ng magandang kinabukasan.

Dalawang Child Laborers, Kinilala

Dalawang child laborer na nakatanggap ng sari-sari store package mula sa Department of Labor and Employment noong 2019 ang kinilala ng ahensya matapos silang maging "success story." Ayon sa Municipal Employment Services Office, napili sina Jenny Mae Perez ng Brgy. Nalsian Norte at Almiralyn Aquino ng Brgy. Tamaro upang gawing ehemplo ng success story ng DOLE, sapagkat hindi lang kumikitang kabuhayan ang sari-sari store ng kanilang mga magulang, nagdagdag pa sila ng maliliit na tailoring, frozen foods, at videoke business.

 Orientation of SPES Beneficiaries

May 60 kabataan ang naging bagong benepisyaryo ng Special Program for the Employment of Students ng Department of Labor and Employment, ayon sa  Municipal Public Employment Services Office. Sa orientation na inorganisa ni Municipal Public Employment Services Officer Gerenerio Rosales noong May 18 sa Sangguniang Bayan Session Hall, ipinaliwanag ni Lizlee Puzon, kinatawan ng DOLE-Dagupan, ang prosesong pagdadaanan ng mga estudyante. Layunin ng SPES na magbigay ng kaunting oportunidad sa mga estudyante at out-of-school youth lalo na ngayong panahon ng pandemya at magbigay ng daan upang mahasa rin ang kanilang abilidad sa pagtatrabaho.

DOST Grant for Bani Delicious Ice Cream Assoc.
 
Ginawaran kamakailan ng DOST ng isang Grant-in-Aid Community Based Project ang  Bani Delicious Ice Cream Association. Layunin ng iginawad na grant na palakasin ng DOST ang mga local livelihood organizations para mas lalo pang mapa-improve ang produkto at maging produktibo sa pamamagitan ng kaalaman nila sa agham at teknolohiya.


FINANCIAL ADMINISTRATION & TAXATION

Survey of Amancosiling Norte Properties

Noong May 20, ang Assessor's Office ay nag-conduct ng geodetic survey ng mga properties at boundaries nito sa isang cold storage, rice mill, at solar dryer sa may Brgy. Amancosiling Norte.


Treasury Office Activities

Naging abala ang Treasury Office sa ilalim ni Municipal Treasurer Luisita Danan sa mga sumusunod na aktibidad:

Retrieval of Ballot Boxes

Retrieval of Ballot Boxes na nakalagak sa Municipal Motorpool sa Brgy. Dusoc. sa direksyon ng COMELEC.
 
 Tax Bill Distribution & Issuance of Notice of Delinquency

Tax Bill Distribution sa District 9 at Issuance of Notice of Delinquency sa sa iba't-ibang barangay.

 Final Inspection of Road Projects

Final inspection ng road projects sa Alinggan, Batangcaoa, Hermoza, Idong, Maigpa at Langiran

Cattle Branding at Cattle Registration

Cattle Branding at Cattle Registration para sa 32 na alagang baka sa iba't-ibang barangay

 BPLO Inspection

Business Permit and Licensing Inspection & Issuance of Demand Letter

 Home Service Issuance of CTCs

Home service issuance ng Community Tax Certificate o cedula para sa senior citizens


 

HEALTH

Dr. Agbuya, Nag-Umpisa nang Magbigay ng Konsultasyon sa RHU 3 (Carungay)

Noong April 29 ay nagreport sa unang pagkakataon si Dr. Roland Agbuya sa RHU 3 sa Brgy. Carungay. Kaagad siyang nagbigay ng orientation sa kanyang staff, at pagkatapos noon ay nagbigay ito ng libreng konsultasyon sa mga pasyente. Ang RHU III ay open for consultation kay Dr. Agbuya tuwing Lunes hanggang Miyerkules at sa consultation with nurses mula Lunes hanggang Biyernes.

 Komprehensibong Serbisyo ng Municipio, Umentrada sa Batangcaoa

Ang Komprehensibong Serbisyo sa Bayan Year IV ay nagtungo sa unang pagkakataon sa Barangay Batangcaoa noong May 7. Ito ay patunay na ang lokal na pamahalaan ng Bayambang sa ilalim ng administrasyong Quiambao-Sabangan ay iniikot ang mga serbisyo ng lokal na pamahalaan sa lahat ng sulok ng bayan lalo na sa pinakamalalayong barangay. Ginanap ito sa Batangcaoa Covered Court para sumunod na maserbisyuhan ang mga taga-Tanolong, Maigpa at Batangcaoa. Pinangunahan ang opening program ni Mayor Quiambao via Zoom video, at Vice-Mayor Raul Sabangan, municipal councilors, PNP Chief, at department heads. Daan-daang residente sa distrito sa edisyong ito ang nabiyayaan, kung saan bakas sa kanilang mga mukha ang saya at pasasalamat

Mayor CTQ, Bakunado Na!

Tinanggap ni Mayor Cezar Quiambao ang unang dose ng Sinovac vaccine bilang depensa laban sa COVID-19.  Noong May 11, nagtungo si Mayor Quiambao, kasama ang kanyang maybahay na si Mrs. Niña J. Quiambao, sa Vaccination Site sa Pugo Evacuation Center upang magpabakuna dahil siya ay kabilang sa priority list A2 at A3 ng Department of Health. Bukod pa rito, maaari siyang makonsidera sa priority list A1 o Workers in Frontline Health Services dahil siya ay tumatayo bilang Chairperson ng Bayambang COVID-19 Task Force.

Isa rin ito sa mga paraan upang maipakita ni Mayor Quiambao na ligtas ang bakuna kontra-COVID-19 at walang dapat ikabahala ang mga Bayambangueño sa pagtanggap nito.

Water Sampling, Isinagawa ng RHU 1

Nagsagawa si RHU 1 Sanitary Inspector Danilo Rebamontan ng water sampling gamit ang Colilert machine sa mga water source sa iba't-ibang barangay. Ito ay isang paraan upang ma-test kung potable o ligtas na maiinom ang tubig sa mga naturang water source at upang masiguro ang kaligtasan ng mga tubig poso sa mga barangay.

Health workers, patuloy sa pag-bakuna

Kahit official holiday ay tuluy-tuloy pa rin ang ating mga health workers sa araw ng bakuna upang mapagsilbihan ang mga kliyente sa kanilang 2nd dose vaccination schedule. Noong May 13, sila ay bumyahe upang makakuha ng bagong vaccine supply para sa mga tatanggap ng kanilang ikalawang dose.

Ang pagbabakuna sa higit 70% ng populasyon ay kailangang maisagawa upang makamit natin ang herd immunity at muling makabangon ang bayan mula sa epekto ng COVID-19.


Mass Testing sa LGU Employees, Isinagawa

Nagkaroon ng mass testing gamit ang Rapid Swab Antigen Test ang RHU sa lahat ng LGU employee, pagkatapos makumpirmang nagpositibo ang isang empleyado. May 1,023 na empleyado dumaan sa testing na ito upang maiwasan ang pagkalat ng virus at tiyakin na  ligtas ang publiko habang nakikipag-transaksyon sa  mga kawani ng LGU.

Orientation on Prevention of Infectious Diseases + Surprise Drug Test

Noong May 27, nagsagawa ng isang Orientation on Prevention of Emerging and Re-Emerging Infectious Diseases sa Balon Bayambang Events Center upang ipaalala sa lahat na seryoso ang LGU sa pagpapatupad ng minimum health standards sapagkat kasagsagan pa rin ng pandemya. Kasabay nito ay nagkaroon ng isang surprise mandatory drug testing para sa lahat ng kawani upang masigurong drug-free rin ang LGU-Bayambang.

EDUCATION

Online Orientation para sa OJTs

Isang online orientation ang isinagawa ng Municipal Employment Services Office para sa bagong batch ng student interns o on-the-job trainees mula PSU-Bayambang Campus noong May 3. Ito ay upang maliwanagan ang lahat ng participants sa takbo ng OJT program ngayong panahon ng pandemya.

ALS Bayambang, Nagpasalamat sa Suporta ng LGU

Napasalamat ang Alternative Learning System (ALS)-Bayambang sa suportang ibinibigay ng LGU-Bayambang sa ginanap ng Assessment Activity noong May 4 sa Buayaen Elementary School. Naroon sina Sangguniang Kabataan Federation President Gabriel Tristan Fernandez at Local Youth Development Officer Johnson Abalos upang magbigay ng mensahe sa matagumpay na assessment exercise kung saan lahat ng 168 na ALS students ay nakapasa ayon sa pagsusuri ni G. Christopher de Vera, Education Program Specialist for ALS mula sa Department of Education Schools Division Office 1.



OTHER SOCIAL SERVICES

2nd LCAT-VAWC Meeting

Idinaos ang pangalawang pagtitipon para sa Local Committees on Anti-Trafficking and Violence Against Women and Children (LCAT-VAWC) sa Royal Mall noong April 30. Ang pulong ay pinangunahan ng Municipal Social Welfare and Development Office, sa pakikipagtulungan nina Municipal Administrator, Atty. Raymundo Bautista Jr. at mga miyembro ng LCAT-VAWC. Napag-usapan sa nasabing pagtitipon ang mga natapos na aktibidad ng komite sa first quarter ng taon, kabilang ang mga proyekto na isinagawa ng MSWDO, ang mga kasong naitala ng PNP, at ang cash-for-trash project ng KALIPI Women’s Organization.

 ERPAT Goes to Sanlibo

Muling isinagawa ang Empowerment and Reaffirmation of Paternal Abilities Training (ERPAT) sa Barangay Sanlibo noong May 10 to 12. Sa pangunguna ng MSWDO, nakilahok ang 21 na tatay sa nasabing pagsasanay na ma-organisa ang mga ama  ng tahanan upang tumulong mapalakas ang mga pamilya at isulong ang positibong pagdidisplina, pagpapatibay ng ispiritwalidad at pag-iwas sa masasamang bisyo.

2Q Meeting of LGBTQI+ Assoc.

Idinaos ang 2nd quarterly meeting ng LGBTQI+ Association noong May 14 sa Balon Bayambang Events Center sa pangunguna ng kanilang  pangulo na si Sammy Lomboy Jr., kasama ang MSWDO.
Napag-usapan sa nasabing pagtitipon ang kanilang mga naisakatuparang proyekto tulad ng tree planting, clean-up drive kasama ang Municipal Association of NGOs, ang bagong opisina ng organisasyon, pagkakaroon ng support group, at ang pagsuporta sa mga magsasaka sa community pantry.

2Q Meeting of VAW Desk Officers

Naganap ang 2nd quarterly meeting ng Violence Against Women (VAW) Desk Officers sa Balon Bayambang Events Center noong May 18, sa pangunguna ng MSWDO. Layunin ng pagtitipon na linangin ang kakayahan at kaalaman ng mga opisyal na naitalagang maging VAW Desk Officers sa bawat barangay sa paghawak sa mga kasong naidudulog sa kanilang barangay, at siguraduhin ang pagkakaroon ng gender-sensitive facilitation sa mga nasabing kaso.



PEACE AND ORDER & PUBLIC SAFETY

POSO Clean-Up Drive

Nagsagawa ng kauna-unahang clean-up drive ang Public Order and Safety Office noong May 22, at ito ay ginanap sa Brgy. Magsaysay at Brgy. Bical Norte. Dito ay ipinamalas ang pagtutulungan ng mga POSO staff hindi lang sa pagpapatupad ng batas kundi pati na rin sa pagbibigay-serbisyo sa ibang munting paraan. Kasabay nito ang isang surprise drug test sa lahat ng empleyado ng POSO upang masiguro na ang bawat empleyado ay nasa tamang kundisyon sa pagtupad sa kanilang tungkulin.


Validation of Drug-Cleared Barangays

Isang validation activity ang muling ginanap sa Balon Bayambang Events Center noong May 7. Sa pangunguna ng Municipal Anti-Drug Abuse Council o MADAC, 198 na drug reformists mula sa mga drug-cleared barangays ang nagsipag-attend sa validation na naisagawa sa pagtutulungan ng PNP, PDEA, DILG, RHU at iba pang departamento ng LGU.



AGRICULTURAL MODERNIZATION

MAO Nag-Demo ng Soil Sampling at Analysis

Noong May 4, nagsagawa ang Municipal Agriculture Office ng demonstrasyon sa tamang pamamaraan ng pagkolekta ng soil samples mula sa iba’t-ibang barangay na isusumite sa DA-Regional Soil Laboratory ng mga area technicians ng MAO. Ang pagpapasuri ng lupa o soil analysis ay isang paraan upang matukoy ang mga kailangang sustansya ng lupa, upang matugunan ng tama ang panggangailangan ng mga pananim.

DAR Secretary Castriciones, Bumisita sa Bayambang

Noong May 5 ay sinalubong ni Mayor Cezar Quiambao at Bayambang Poverty Reduction Action Team Chairperson Rafael L. Saygo ang grupo ni Department of Agrarian Reform Secretary John Castriciones sa Saint Vincent Ferrer Prayer Park.

Basic Rabbit Farming Seminar

Nag-organisa ng isang Basic Rabbit Farming Seminar noong May 23 sa Balon Bayambang Events Center ang Municipal Agriculture and Fishery Council sa pamumuno ni MAFC President Marlon Vismanos kasama ang Bayambang Rabbit Meat Producers and Breeders Association. Ito ay dinaluhan ng ilang rabbit owners sa Bayambang at mga interesado sa pag-aalaga nito. Sinasabing mainam na alternatibo ang rabbit meat sa karne ng baboy.

Groundbreaking of RiceBIS Bayambang Agricultural Coop Office

Isinagawa kamakailan ang groundbreaking ceremony para sa itatayong opisina ng bagong-tatag na kooperatiba, ang RiceBIS Balon Bayambang Agricultural Cooperative sa Barangay Tampog. Ang pagpapatayo sa nasabing opisina ay bunga ng pagsusumikap ng mga nabuong farming "production cluster" mula sa programa ng PhilRice kaagapay ang LGU-Bayambang at iba pang ahensiya.

P22M Heavy Equipment, Binili ng LGU para Buhayin ang Inland Fishery

Noong May 17, ginanap ang isang ceremonial blessing sa labas ng Munisipyo para sa mga bagong biling heavy equipment ng LGU na siyang gagamitin upang buhaying muli ang inland fishery sa Bayambang. Kabilang dito ang isang wheel loader, dalawang chain excavator, dalawang dump truck, isang tractor head, at isang 40-ft two-axle lowbed trailer, na pawang mga brand new. Sa kabuuan, ang mga ito ay nagkakahalaga ng P22.4M. Sa pamamagitan ng mga equipment na ito, bubuhaying muli ang 8-km inland fishery para sa mga mangingisdang Bayambangueño.



ECONOMIC DEVELOPMENT

S.E.E., Namigay ng Libreng Sopas at Tinapay!

Nagtulung-tulong ang mga kawani ng Special Economic Enterprise sa pamumuno ni Bb. Gernalyn Santos sa isang aktibidad, ang “Handog ng S.E.E.: Free Sopas at Tinapay.” Nag-ambag-ambag ang mga kawani ng S.E.E. upang maisakatuparan ang kanilang layunin na makatulong at maghatid ng munting saya sa mga naglalako at mamimili sa Bayambang Public Market.



INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT

Narito naman ang mga latest update sa infrastructure projects ng LGU:
Ongoing: Construction of Core Local Access Road at Avocado St., Brgy. Bical Norte

Completed: Asphalt Overlaying of Roads at Brgy. Hermoza, Langiran, Idong, Maigpa, and Alinggan.

Ongoing: Construction of Bayambang Public Market, Phase 2

 Mini-Water Depot Project sa Brgy. Dusoc na pinondohan ni Senator Koko Pimentel

Multi-Purpose Covered Court in Apalen

Stone Masonry along Ataynan-Bacnono Roadline

Multi-Purpose Covered Court in Tococ East

Ataynan-Buenlag 2nd Roadline


ENVIRONMENTAL PROTECTION

Bayanihan para sa Kalinisan

Isang bayanihan para sa kalinisan ang  inorganisa ng  Bayambang Municipal Association of NGOs sa pamumuno ni MANGO President Vilma Dalope , noong May 2 kasama ang lokal na pamahalaan at pribadong organisasyon. Ito ay kinabibilangan ng  PNP Bayambang Station, LGU Bayambang (Municipal Ecological Solid Waste Office, Engineering Office), Reaksyon 166 Animal Kingdom, Bayambang Bayanihan Club International, Xtreme Riders Club, Bayambang Environmental Non-profit Organization, Bayambang Community Riders Club, Samahang Ilokano-Bayambang Chapter, Fraternal Order of Eagles - Philippine Eagles, Tau Gamma Phi, Alpha Kappa Rho, United Ilocandia, at Barangay Zone 1, Poblacion, Telbang, at Buayaen. Ang mga lugar na nilinis ay sa harap ng PNP Station, BNHS, at PSU papuntang Public Cemetery, at ang mga sidewalk sa kahabaan ng  Zone 2 at Junction hanggang Buayaen.

MDRRMO, Tumulong sa Dike Area Rehab Project ng Amancosiling Norte

Mula April 27, ay nakipagtulungan ang MDRRMO sa Brgy. Amancosiling Norte sa ilalim ni Punong Barangay Almario Ventura at ang Sangguniang Kabataan ng Amancosiling Norte sa kanilang proyekto na rehabilitation ng dike area sa kanilang lugar. Kabilang sa tulong ng MDRRMO ay ang ocular inspection, pagsali sa clean-up drive, at paglagay ng railing sa konkretong hagdan ng dike.


DISASTER RESILIENCY

MDRRMO, Nag-Disinfect sa LGU Facilities

Tinitiyak ng MDRRMO, sa pangunguna ni MDRRM Officer Genevieve U. Benebe, na ang mga opisina ng lokal na pamahalaan ay nananatiling ligtas sa pamamagitan ng regular na pagdisinfect ng bawat sulok nito. Ito ay isang precautionary measure upang tuluy-tuloy ang pagdaloy ng mga serbisyo publiko at siguruhing ligtas ang lahat ng Bayambangueñong tumatanggap nito sa munisipyo.

Pamamahagi ng Donasyong Yero, Nagpatuloy

Nagpatuloy ang MDRRMO sa pamamahagi ng libreng yero sa iba't-ibang residente ng mga barangay na apektado ng bagyong Ulysses, salamat sa donasyon nina Mayor Cezar at Mayora Niña. Nakapagbigay ang MDRRMO ng 512 na piraso ng yero noong May 15, 16, at 18.


Webinar on San Roque Dam Operation

Pinulong ni LDRRMO Genevieve Benebe ang lahat ng myembro ng Municipal at Barangay Disaster Risk Reduction and Management Committee at staff ng MDRRMO upang makinig sa Information and Education Campaign via Zoom video na inihandog ng National Power Corporation kasama ng PAGASA at San Roque Power Corporation noong May 20 sa Events Center. Kabilang sa mga tinalakay ang warning system at action plan kapag may emergency. Pagkatapos ng webinar ay namigay ng 25 kilos na bigas si Mayor Quiambao sa mga kapitan na nagsidalo.

Posting of COVID-19 Advisories

Noong May 24, pinangunahan ni MDRRM Officer Genevieve Benebe ang pagsusuri ng mga poster na nakakabit sa Municipal Annex Building, Engineering Office, at Internal Audit Unit na naglalaman ng mga paalala ukol sa minimum health standards. Matapos nito ay agad nag-print ng mga updated advisories ang MDRRMO staff na siyang ikinabit sa mga itinalagang lugar. Layunin nito na muling paalalahanan ang lahat ng LGU personnel at mga kliyente sa COVID-19 health protocols upang mabawasan o mapigilan ang pagkalat ng nakahahawang sakit.

Words for dirty and disorganized

marutak

maringot, maringdingot

amoringot

amoringis

atibatib

kandingot

mannelnab

mandetdelpet

manpikat, manpikkat

dugyot

beryutak

atingapol

amoyanggo - disheveled (used to describe the hair of someone who just got out of bed)

amosaga

asaganet

amurakday

atili-tili (hair that got entangled in a messy way)

makagi-kagit

mantataligabuan

asiwaklat

akitungilang

manuusilan

magulo-gulo

makalat

mantatabugis

atakatak (scattered in a disorganized way)

How to Make Kundandit (Bayambang Version) vs Nilupak, Inangit vs Inkiwal

How to Make Kundandit (Bayambang Version) vs Nilupak, Inangit vs Inkiwal

Kundandit vs Nilupak

Say kundandit (odino dinekdek), dinekdek ya inlambong ya kamoteng kahoy ya laokan na insanglil ya mais ya giniling na pino tan ambalangan masamit.

Say nilupak, kamoteng kahoy ya inlambong insan dekdeken ya kaibay inigar ya niyog tan masamit. Sarag to met ya arumay inlambong ya gubal ya pontin seba.

Amay panaglaok na margarine ed kundandit tan nilupak, natan labat la itan.

(Notes: Manaoag's versions of kundandit described on YouTube and a Philippine Daily Inquirer feature by Gabriel Cardinoza appear to be different. Bayambang's versions of commercial kundandit and nilupak are also dusted with white sugar and toasted and crushed sesame seeds.)

Inangit vs Inkiwal

Say inangit o pigar-pigar, ansakket ya belas ya inlutod gata'y niog. Piyan napagalor so ebet to biyek tan biyek, pigar-pigaren anggad aga naalay dugan luto. Amay daiset ya galor to ya, sikatoy pansisinggawan dan kanen. Say panimpla to daiset ya asin; angapoy asukal.

Say inangit, apisan na bulong na ponti ed biyek tan biyek piyan aga natektek tan maganon napigar-pigar.

Say inkiwal, walay masamit to. Ikiwal-kiwal labat ed kawali ya anggad aga naluto insan la akiren. Aga kailangan ya pagaluren. Nayari met ya ikday daiset ya anis piyan pampabalingit.

Say inangit tan inkiwal, paborito dan iatang ed altar para ed saray inaatey. Agmo kakanen kuno ta nakabaw ka o napiwis so sungot mo.

- Iluminada Junio Mabanglo, Tessie Reyes, Boyette Santillan Poserio

(English Translation)

Kundandit (also called dinekdek) is boiled then pounded kamoteng kahoy (cassava) mixed with toasted finely ground corn and brown sugar. Nilupak is cassava that is boiled and then pounded with shredded coconut and white sugar. Boiled unripe saba may be added in, pounded together into the mix. According to Iluminada J. Mabanglo, topping both cakes with a dab of margarine is a recent modification. Notably, Manaoag's version of kundandit described elsewhere appears to be different. Today, Bayambang's versions of commercial kundandit and nilupak are also dusted with white sugar and toasted and crushed sesame seeds. Inangit vs Inkiwal Inangit (also called pigar-pigar) is glutinous rice cooked in coconut milk with a little salt -- no sugar added. It is toasted on both sides by manually flipping it from th wok. The wok is lined with banana leaves to prevent the rice cake from burning and to make the flipping easy. The crunchy, fragrant galor (toasted top part) is a much coveted part of this simple dish. Inkiwar, on the other hand, is glutinous rice cooked in coconut milk, a little salt, and white or brown sugar. It is stirred and stirred (thus the root word kiwal) in the wok until the perfect consistency is reached. Unlike the inangit, inkiwal is not necessarily toasted. Anise seeds may also be added Inangit and inkiwal are often used as ritual food, offered at the family altar as "atang" for the dead. Eating the atang is forbidden, or one falls ill of dementia or develops a mouth that is twisted on one side, or so it is believed.

Unas tan Masamit (Sugarcane and Sugar)

Bayambang used to have sugarcane (unas) fields up until the 1980s, a holdover from Spanish-era production quotas for assigned cash crops. Old-timers report that there used to be darapilans (makeshift sugar mill using a carabao) in the Brgy. Manambong area, for one.

There was a time when unas stands in town, particularly at the foot of Calvo Bridge, made brisk sales of sugarcane. Patrons would pangos or us-os the unas, i.e., bite on the skinned sugarcane, chew on the pulp with gusto, slurp the juice, then spit out the pulp on the ground. Sold there was the badila variety of sugarcane, a thick, deep violet variety with thin skin and the best 'eating quality.'

Inside the public market, it was common to find sugarcane products.

Politipot is the thick unadulterated form of molasses sold as liquid candy and a hit among the children but a nightmare to dentists. No lime is used in making politipot, so it turns into a bottle-like consistency when it turns cold.

The most common is the sinakob or disc-shaped solidified molasses, which is made using dena (apog, lime) water and comes in small and large sizes. Halved coconut shells are used in making sinakob, thus the shape. Dameg is large sinakob that was nanlaktipan or formed into a pair of discs, forming an ovoid shape. Bagas is the liquid form of sinakob, and it is the form used in making horse feed by combining it with rice bran, grass, and fodder.  The dena is responsible for making it bagas or course in texture, compared to politipot.

As candy, sinakob is cut into bite-size pieces. Some ate it with hot, steaming rice 'in case of emergency.' Sinakob is also advised as folk medicine for when someone is recovering from hepatitis.
Not all local sugar come from sugarcane. Pakasyat is a dark coin-shaped candy with a bitter edge; it is made from sinamit or the sap of silag (buri). It is also sometimes eaten melting on top of steaming rice. Sinamit  per se is drunk like juice. Pakasyat appears to be unique to Pangasinan.
Tuba from coconut flower sap is also drunk as juice.

Uses of sinakob in making kanen (kakanin or rice cake) and other delicacies

Sinakob is used as sweetener in a lot of kanen or kakanin (rice cakes), like latik. When coco cream is cooked with sinakob, katiba is produced, the one called coco jam in English or matamis na bao in Tagalog. (A coconut jam with pili nuts in Bicol is called santan.)
Up until the 1950s-'60s, if katiba or coco jam was cooked until almost solid, it became coconut candy, which was wrapped in rolled coupon bond. Old-timers say it was their version of chocolate, 'coconut chocolate'.

Ginuyor is "a variety of coconut candy that is yellowish in color because it has butter, is much longer and bigger than the ordinary coconut candy, also wrapped in coupon bond paper but twisted like a rope and the outer part is flaky. One had to pull one end from the other to get a piece -- thus 'ginuyor' or 'pulled.'"  

New kinds of sugar

Traditionally, granulated sugar is called masamit in general. With the advent of refined sugar, it came to be called repinado or amputin asukal. Eventually, there was brown sugar which is called ambalangan asukal (or red sugar).

Today, new kinds of sugar have arrived in the market: muscovado ("partly unrefined sugar with strong molasses content"), washed (the state between reddish brown sugar and white sugar), and coconut sugar or sugar made out of coconut, which is marketed to have a lower glycemic index and thus a healthier alternative to sugar from sugarcane. In bakeshops, there is, of course, the demand for confectioner's sugar with which to dust pastries.

Other parts of the country unsurprisingly have equivalent terms for the above words. In Ilocos, for example, tagapulot is used to refer to molasses, while palinang is used to mean candied tagapulot. Balikutsa or balicutsa refers to shaved bits of palinang, or alternately, meringue-like candy made from the foamy light-colored part that forms on top during the cooking of molasses.

Panutsa or panocha (from the Mexican Spanish) is the preferred term for molasses in the Tagalog regions. However, just like sinakob, it is also used to refer to a peanut brittle candy, which is basically peanuts dipped in molasses and formed into a large, round, flat, softly brittle candy.

One synonym of panutsa is kariba, but it is also used to mean melted muscovado sugar.
Pakaskas is a raw "buri palm sugar mold."

Pulot, pulut-tubo, inuyat, and ginaok are other terms used to refer to "molasses, jaggery, or other thick syrups" from sugarcane, sugar palm (kaong) or buri sap. Pulot in Tagalog also means honey (extracted from bee honeycombs).

Like ginuyor, butong-butong is "an Ilonggo brownish candy made from calamansi-flavored sugarcane molasses, formed by pulling hard the molasses before it hardens and then sprinkled with roasted sesame seeds." The name was formed from the Hiligaynon word for pull (butong), and the candy is "soft, chewy, and elastic" unlike the highly breakable and white sugar-based and food coloring-tinged, sari-sari store-bought tira-tira candy of Luzon.

With these native natural sweeteners, life is made literally masamit -- not just sweet, but in a sensory way, also worth living.

References: Rosabella A. Mendez, Perfecto Beltran, Dr. Leticia Ursua (PSU); Oscar Ora; John Quinto; Melchor Orpilla

Spanish loan words in Pangasinan language

(Reposting a deleted article) Spanish Loan Words in Pangasinan Language Pangasinan language uses Spanish loan words quite generously. These borrowings are so deeply ingrained in the language that native speakers today hardly realize they are using Spanish words. Here is a compilation of Spanish words used in the language that are not used in other Philippine languages. ispiho (from espejo, mirror) ripa (from rifa, raffle) rebisa (review) pesetas (11 centavos) torpe (from torfe, roughly, gago) garote (from garrote, but means to punish) usar (use) antipara (eyeglasses) repinado (refined/white sugar) poniti (from punete, fist) carromata (calesa, horse-drawn carriage) lamisaan (from la mesa, table) lamiseta (little table) istante (display case) imbesde (sa halip na, instead of) carta moneda (coin) sinsilyo? (coin) irihis (ereje, heretic) antes (bago, before) perdona (pardon) cabeza (head; used to mean mount on (as in copulation) or memorize escuela (school; but means two things: student/pupil or classes or resumption of classes or pasok) eskwelaan (school) limpio (in good condition and can still be used) galuza? (paragos) suicos? (bakya, wooden shoes) gabion (pala, spade) bareta (digging bar) kansyon (from cancion, song) garita (sari-sari store) sugiri pikaro riablo aksubi (accept?) abrasa (bear hug) pasantis golomintis kabalyete pormisa (promise) lauya (from la olla, the pot; pork stew in cabbage, saba, and potatoes) masetas (from maceta, flowerpot, but means ornamental plant) masetera (flowerpot) pasyar (from pasear, pasyal or to go somewhere for leisure) ley (law) karsada (calzada, highway, but it means street)

platiado (platter)

References: https://lajornadafilipina.com/arts-and-culture/pangasinan-words-that-came-from-spanish/?utm_source=ReviveOldPost&utm_medium=social&utm_campaign=ReviveOldPost&fbclid=IwAR09xQzHD5kXO_F_Wr1fCXgS1CtGc-s5MF6D20-8qCtc9CX15NCDEpAMykg Joey Ferrer, Perfecto Beltran, Melchor Orpilla, Resty Odon

LGU Accomplishments for April 2021

GOOD GOVERNANCE

Mga Kawani ng LGU, Nag-Practicum sa Government Procurement Process

Pagkatapos ng nauna nang ginanap na Finance Forum noong Marso, agad nagsagawa ng Finance Simulation noong April 27 sa Events Center upang mahasa ang mga department heads at kanilang procurement officers ukol sa pagkakasunud-sunod ng mga hakbangin sa pagpoprocure ng mga serbisyo o kagamitang kinakailangan upang makapagbigay ng de-kalidad na pagsisilbi sa mamamayan ng Bayambang. Ang simulation activity ay inorganisa ng Internal Audit Unit kasama ang Accounting, Budget, General Services, Bids and Awards Committee, at Municipal Administrative Office. Sa pamamagitan nito, mas naliwanagan ang bawat isa sa tama at mas pinabilis na procurement process bunsod na rin ng direktiba mula sa mga matataas na ahensya ng gobyerno.

Barangay Secretaries' Training on Records Management and Basic Computer Literacy 

Sabay-sabay na natuto ng mga makabagong kaalaman ang 77 na Barangay Secretary ng Bayambang, sa ginanap na “Training on Records Management and Basic Computer Literacy” hatid ng Bayambang Municipal Association of Non-Government Organizations  o MANGO noong April 29 sa Royal Mall. Kaagapay dito ng MANGO ang LGU Bayambang, Municipal Local Government Operations Office, at Kasama Kita sa Barangay Foundation Inc. Sa mga natutunang makabagong kaalaman, inaasahang magiging mas maayos na ang mga records sa barangay gamit ang teknolohiya at mas mapapabilis ang paghatid ng mga essential services sa mga kabarangay.

LIVELIHOOD AND EMPLOYMENT

KKSBFI, Nagpa-Training sa Basic Candle-Making sa Brgy. Wawa

Noong March 30, nag-organisa ang Kasama Kita sa Barangay Foundation ng isang Training on Basic Candle-Making sa Brgy. Wawa Covered Court sa tulong ng mga trainors ng Department of Science and Technology. Ito ay sa pakikipagtulungan ng Bayambang Poverty Reduction Action Team at Brgy. Wawa officials. Labing-anim na katao na residente ng barangay ang lumahok sa training. Ayon kay KKSBFI Romyl Junio, napili ang Brgy. Wawa dahil kasama ito sa top 10 priority barangays ng BPRAT pagdating sa poverty alleviation. Ang mga napiling benepisyaryo ay hindi miyembro ng Pantawid Pamilya program ng DSWD.

SPES Orientation 2021

Ginanap ang isa na namang orientation para sa mga  lokal na estudyanteng nag-avail ng Special Program for Employment of Students ng DOLE, sa tulong ng Municipal Public Employment Services Office sa ilalim ni G. Gerenerio Rosales. Ang orientation ay ginanap sa Ariel and Fe Garden Resort and Restaurant sa Brgy. Tambac. Ang mga estudyante ay nag-umpisa sa trabaho noong April 12.

Consultation Meeting with Farmers on Proposed Dairy Goat Project

Noong April 14 sa Niña's Cafe, nakipagpulong si Mayor Quiambao, kasama ang Bayambang Poverty Reduction Action Team, sa mga magsasaka ng Mangayao at Alcala na apektado ng proposed Dairy Goat Farming Project ni Senator Cynthia Villar sa Brgy. Mangayao. Sa consultation meeting ay inalam ang mga posibleng opsyon ng mga nangungupahan sa lupaing paglalagyan ng dairy farm upang tumakbo ng maayos ang proyekto. 

FINANCIAL ADMINISTRATION & TAXATION

Acceptance of Real Estate Tax Payments

Narito ang iba't- ibang aktibidad ng Municipal Treasury Office (MTO) sa ilalim ng Municipal Treasurer na si Gng. Luisita Danan. Naging abala ang Treasury Office sa huling araw bago matapos ang 1st quarter ng taon sa pagtanggap ng mga magbabayad ng amilyar para ma-avail ang 20% discount sa buwis ng lupa. Naging positibo naman ang tugon ng mga Bayambangueño na nakatanggap ng tax bill. Ayon sa kanila, malaking tulong ang tax amnesty na kung saan tinatanggal ang multa o interest sa buwis ng lupa.

Distribution of Special Financial Assistance for Socio-Civic Projects 

Pinangunahan ni Gng. Luisita Danan ang pamamahagi ng Special Financial Assistance for Socio-Civic Projects sa 77 barangays na ginanap sa Events Place ng Royal Mall noong March 30.

BPL Section's Inspection of Illegal Advertising Materials

Nagsagawa ng inspection ang Business Processing and Licensing Section sa mga ilegal na advertisement gaya ng mga tarpaulin/streamer. Ayon kay BPL Officer Renato Veloria, nakasaad sa "Article T, Section 4T.01. Imposition of Fee" ng Revenue Code of the Municipality of Bayambang na kinakailangang magbayad muna ang isang establisyemento bago ito magpaskil ng anumang advertisement material sa pampublikong espasyo. Sa tulong ng Engineering Department ay natanggal na ang mga ilegal na tarpaulin na nakapaskil sa iba't-ibang lugar.

Issuance of Tax Bill and Notice of Delinquency 

Tuloy-tuloy pa rin ang pagbibigay ng tax bill at notice of delinquency sa iba't-ibang barangay. Kamakailan ay nagtungo ang MTO staff sa Brgy. Ambayat 2nd, Warding, Managos, Pugo, Manambong Parte, Buenlag 2nd, Manambong Sur, Amancosiling Sur, Amancosiling Norte, Ataynan, at Sapang.

Renewal of Mayor's Permit and TODA Franchise

Patuloy pa rin ang pagrerenew ng Mayor's Permit at prangkisa ng mga TODA operators. Sa ngayon ay mayroong 129 na nagrenew ng prangkisa at mayroon namang 463 na nagrenew ng Mayor's Permit. Hinihikayat ng MTO ang lahat ng mga operator na kumuha o magrenew ng mga kaukulang permit para maiwasan ang anumang problema pagdating sa kanilang prangkisa.

Branding of Cattle

Laking pasasalamat ng mga livestock owners sa pagtatatak ng MTO staff sa kanilang mga alagang baka. Kamakailan ay nagsagawa ng pagtatatak sa Brgy. Maigpa. Ang numerong 08 ang naka-assign na code para sa mga alagang livestock sa Bayambang.

Assessor's Office Goes to San Gabriel 1st

Noong namang April 13, nagtungo ang team ng Assessor's Office sa Brgy. San Gabriel 1st upang magsagawa ng appraisal of buildings doon. Kasabay nito ay ang pamamahagi ng Owner's Copy ng Tax Declaration sa mga residenteng nagbayad ng buwis.

Assessor's Office Inspects Proposed Location of Public Cemetery in Pantol

Noong April 27, nagconduct ang Assessor's Office ng ocular inspection para sa proposed location ng isang bagong public cemetery sa Barangay Pantol. Ito ay isa na namang paraan ng administrasyong Quiambao-Sabangan upang masolusyunan ang problema ng congestion sa ating Public Cemetery sa lalong madaling panahon.

HEALTH 

Mga Frontliner, Bakunado Na!

Ang mga frontliner ng Bayambang, kabilang ang mga empleyado ng RHU, pribadong ospital at klinika, lay rescuers at security forces, ay naunang binakunahan noong ika-30 ng Marso sa Pugo Evacuation Center kung saan naroon ang vaccination site ng Bayambang. Ito ay upang maipakita sa madla na hindi dapat katakutan ang pagpapabakuna dahil ito lamang ang paraan upang mawakasan ang pananalasa ng COVID-19 sa ating bayan. Ang mga top priority targets ay pawang kabilang sa high-risk sector dahil madalas nilang kasalamuha ang mga pasyente at iba pang indibidwal na walang kasiguruhan kung carrier o hindi ng kinatatakutang coronavirus. Umabot sa 159 ang bilang ng mga matagumpay na naturukan sa unang araw. Naging punong-abala sa pangangasiwa sa buong proseso ng pagbabakuna ang RHU sa ilalim ni Dr. Paz Vallo, POSO sa pamumuno ni Col. Leonardo Solomon, MDRRMO sa pamumuno ni Genevieve Benebe, at iba pang departamento na kasapi sa Task Force Bakuna.

ICTO Creates Electronic Vaccination System 

Ang ICT Office ay gumawa ng isang Electronic Vaccination System upang maging automatic ang pag-manage sa COVID-19 vaccination data. Ang inobasyong ito ay pinakikinabangan ngayon ng RHU personnel gamit ang isang QR code scanner na magbabasa sa mga vaccination card. Dahil dito ay mas napapabilis ang paghanap ng mga record ng mga nagpabakuna at mas madaling nalalaman kung qualified sila para sa second dose. Nakatakdang bumili ang LGU ng mga tablet upang pati ang screening at consent ay maging paperless na rin gamit ang sistema. Ang proyektong ito ay naaayon sa vision ni Mayor Quiambao na maging isang smart town ang Bayambang, kung saan mas mabilis, paperless, at data-driven ang mga proseso nito.

Inspection of Water Refilling Stations  

Muling nag-inspect si Sanitary Inspector Danilo Rebamontan at kanyang team sa mga water refilling stations sa mga catchment barangay ng RHU 1. Ito ay regular na isinasagawa para macheck ang compliance sa mga requirements ng PD 856, kabilang na ang environmental permits, health card ng operator, at sanitary permit.

Orientation for BHWs; Welcome to LGU, Dr. Agbuya!

Nagsagawa ang RHU 1 at RHU 2 ng magkahiwalay na Orientation Program para sa mga bagong Barangay Health Workers (BHWs) sa Events Center at Royal Mall sa pakikipagtulungan ng Provincial Health Office. Dito ay tinalakay ang lahat ng mga dapat malaman ng mga BHW upang maging epektibo sa kanilang tungkuling maging healthcare frontliner ng kanilang barangay.

Samantala, inanunsyo kamakailan ni Municipal Health Officer, Dra. Paz Vallo, na mayroon nang bagong adisyunal na duktor ang LGU-Bayambang, at ito ay si Dr. Roland Agbuya. Siya ang magiging Rural Health Physician ng RHU III sa Brgy. Carungay.

Xtreme Riders Club Bloodletting Activity 

Ang MSWDO ay nag-asiste sa Xtreme Riders Club of Bayambang sa bloodletting activity nito noong April 25 sa Balon Bayambang Events Center, sa pakikipagtulungan ng Philippine Red Cross-Dagupan Chapter at Bayambang Municipal Association of NGOs.

Ang blood donation drive ay nakapagtala ng 80 bags ng dugo.

RHU II Receives New Medical Equipment thru Congresswoman Arenas

Noong April 28, nakatanggap ang RHU II ng mga bagong medical equipment mula sa Health Facilities Enhancement Pogram ng DOH sa pamamagitan ni Congresswoman Rose Marie 'Baby' Arenas. Kabilang sa mga donasyon ang dry bath incubator, ECG machine with analyzer, X-ray machine, spine board, generator set, hematology analyzer, at foldable weighing scale.

Pep Talk on Teenage Health para sa Millennials

Lumibot ang RHU 2 sa mga sakop na barangay upang magsagawa ng Millennial Pep Talk kung saan itinuturo ang tungkol sa teenage pregnancy, mental health, STI, at HIV/AIDS sa mga kabataan. As of April 29, may 124 na millennials na ang naturuan sa programang ito.

Anti-Rabies Drive Goes to Buenlag 2nd

Nagpatuloy ang massive anti-rabies vaccination drive ng Municipal Agriculture Office sa Brgy. Buenlag 2nd, sa pangunguna ni Municipal Veterinarian Dr. Joselito P. Rosario, kasama ang kanyang team, at sa pakikipagtulungan ni Farmers' Association President Catalina Mejia.

Anti-Rabies Drive in Ataynan

Itinuloy ng Agriculture Office ang massive anti-rabies vaccination drive nito. Noong April 7, ang team ni Dr. Joselito Rosario ay nakapagbakuna sa 123 na aso na pagmamay-ari ng 68 na residente.

LEGISLATIVE WORK

-------------

EDUCATION

Foot Press Alcohol Dispensers, Ipinamahagi sa 56 Eskwelahan

Sa pamamagitan ng Kasama Kita sa Barangay Foundation, nagdonate si Mayor Cezar Quiambao ng limampu’t walo na foot press type ng alcohol dispenser sa 56 na paaralan sa Bayambang, sa tulong ng Local School Board. Ito ay isang proyekto ng Municipal Federated Parents-Teachers Association ng Bayambang.

OTHER SOCIAL SERVICES

Bagong Miyembro ng PMOC, Nag-Training

Sumabak sa isang Virtual Pre-Marriage Orientation ang Counseling (PMOC) Training ang mga bagong miyembro ng team noong March 25-26 sa Legislative Building. Ito ay inorganisa ng Population Commission Region I at nilahukan ng mga bagong miyembro mula RHU 1, MSWDO at LCR. Layunin nito na madagdagan ang miyembro ng PMOC team para mas lalong maayos ang pag-conduct ng PMOC sa mga couples na nais magpakasal at para masiguro na laging may speakers ang team tuwing kinakailangan ang serbisyo nito.

GAD TWG, Nakilahok sa 1st Virtual Region 1 GAD Convention

Noong March 25 at 26 sa Municipal Conference Room, nakilahok ang LGU-Bayambang Gender and Development (GAD) Technical Working Group, sa pangunguna ng Chairperson nito na si MSWDO OIC Kimberly Basco. Ang kumbensyon na inorganisa ng Region I GAD Committee sa tulong ng University of Northern Philippines ay may temang "Making Sense of GAD at Work: Mainstreaming Gender and Development at the Regional and Local Level."

2nd Quarterly Meeting of Women’s Organizations

Sa pag-oorganisa ng MSWDO, idinaos ang 2nd Quarter Meeting ng mga organisasyong pangkababaihan noong April 19 sa Municipal Conference Room. Layunin ng pagtitipon na ito na paigtingin ang mga organisasyong pangkababaihan sa Bayambang, at mas linangin ang kapasidad ng mga kababaihan na maisakatuparan ang kanilang mga karapatan at responsibilidad. Ito ay nilahukan nila Gng. Jocelyn Espejo, pangulo ng pangkabuuang organisasyong pangkababaihan, at ng mga presidente ng mga organisasyong pangkababaihan mula sa iba’t ibang barangay. Dito ay tinalakay ang mga isyu na inilahad noong kauna-unahang pagtitipon, at iba’t ibang aktibidad na inorganisa ng MSWDO para sa mga kababaihan.

Training-Workshop on Gender-Sensitive Facilitation of WEDC Cases

Isang Training-Workshop on Gender-Sensitive Facilitation of Women in Especially Difficult Circumstances (WEDC) Cases ang isinagawa sa 3rd Floor ng Royal Mall noong April 20 Ang pagsasanay na ito ay pinangunahan ng MSWDO, kasama ang DSWD Region I, at ang PNP. Layunin ng pagsasanay na mabawasan ang kaso ng WEDC cases sa buong munisipalidad, at paigtingin ang kaalaman ng mga kawani ng barangay ukol sa pangangasiwa ng mga kaso patungkol sa kabataan at kababaihan. Kasama sa pagsasanay ang mga iba’t ibang Punong Barangay o VAW Desk Officer ng bawat barangay kung saan tinalakay ang sexual harassment, violence against children and women, human trafiicking at iba pa. 

ERPAT, Patuloy sa mga Barangay

Ang ERPAT o Empowerment and Reaffirmation of Paternal Abilities Training ay patuloy na isinagawa sa mga barangay. Noong April 13-15, nagtungo sa Barangay Ataynan ang MSWDO-Bayambang kasama ang DSWD Region I, PNP at RHU upang muling pagtibayin ang mga tungkulin ng mga tatay bilang haligi ng tahanan at palakasin ang kanilang kakayahan na gampanan ang mga tungkuling ito. Kasama sa aktibidad ang pag-organisa sa mga tatay upang maging isang asosasyon na tutulong sa pagpapalakas ng mga pamilya at sa pagsusulong ng mga adhikain ng ERPAT sa pamayanan kagaya ng positibong pagdidisplina, pagpapatibay ng kanilang ispiritwalidad at pagsulong sa pag-iwas sa masasamang bisyo. 

“Thank You, Mayor CTQ and Ma'am Niña!”

Nagpahatid ng mensahe ng pasasalamant sina Ginoo at Ginang Nelson Camorongan ng Brgy. Hermoza kay Mayor Quiambao at First Lady Niña Quiambao para sa kanilang ibinigay na tulong sa pagpapaospital sa kanilang anak na si Miguel Gabriel, na mayroong malubhang karamdaman. Nagpasalamat ang pamilya dahil naagapan ang kanyang sakit na maaaring mauwi sa panganib kapag hindi kaagad nasolusyunan.

Mayor CTQ at SK Federation President, Nakipag MOA-Signing sa Red Cross

Noong April 29 sa Niñas Cafe, nakipag-MOA signing si Mayor Cezar Quiambao sa Philippine Red Cross-Pangasinan Chapter kasama sina Sangguniang Kabataan Federation President Gabriel Tristan Fernandez at Councilor Levinson Nessus Uy. Dumating bilang kinatawan ng Red Cross si PRC-Pangasinan OIC Chapter Administrator Krismar Glen F. Brillantes. Layunin ng MOA-signing na madagdagan pa ang mga programa para sa mga kabataang Bayambangueño sa pamamagitan ng pinatibay na kolaborasyon. Ang programang pangkabataan na handog ng Red Cross ay magbibigay oportunidad sa local youth sector upang malinang ang kanilang kaalaman sa humanitarian values, volunteerism, youth leadership skills, at healthy lifestyle. 

Juvenile Justice Dialogue 

Naganap ang pangalawang Juvenile Justice Dialogue noong April 23 sa Royal Mall sa pangunguna ng Municipal Social Welfare and Development Office kasama ang Public Attorney's Office at PNP. Layunin ng pagtitipon na paigtingin ang limang haligi ng juvenile justice system upang magkaroon ng epektibong juvenile delinquency control at mahusay na pamamahala ng mga kaso na nauukol sa mga Children in Conflict with the Law (CICL), magplano ng mga estratehiya upang masolusyonan ang mga problema tungkol sa juvenile delinquency, at itaguyod ang alintuntuin ng batas sa lahat ng antas ng pamahalaan upang makamit ang pantay na hustisya para sa lahat. 

PEACE AND ORDER & PUBLIC SAFETY

POSO Staff, Sumabak sa Intelligence Collection Training

Noong March 27-28, sumabak ang mga piling kawani ng Public Order and Safety Office sa pamumuno ni Col. Leonardo Solomon sa isang Intelligence Collection Training na ginanap sa Sangguniang Bayan Session Hall upang mapalawak ang kanilang kaalaman sa aspeto ng intelligence gathering. Hindi lamang teyorya ang ibinahagi sa training na ito, kundi nagkaroon din ng practical exercise sa surveillance at subject casing upang ma-evaluate ang natutunan ng mga trainees at tunay na makatulong sa kanilang pang-araw-araw na gawain bilang mga force multiplier.

Bagong Tanggapan ng POSO, Binasbasan

Noong ika 8 ng Abril, ganap na alas otso medya ng umaga, nagdaos ng misa sa bagong tanggapan ng Public Order and Safety Office (POSO) sa ikalawang palapag ng Municipal Legislative Building para sa pagbabasbas ng naturang opisina. Sa pangunguna ni POSO Chief, Col. Leonardo F. Solomon, nagtipon-tipon ang ilang empleyado ng departamento upang makiisa sa nasabing pagbabasbas na pinangunahan ni Fr. Reydentor Mejia ng parokya ng San Vicente Ferrer. Nagpapasalamat ang buong departamento sa ating butihing Mayor, Dr. Cezar T. Quiambao, sa ipinagkaloob niyang bagong opisina.

POSO Staff, Muling Nagsauli ng mga Napulot na Gamit

Sa araw ring iyon, dalawang traffic enforcers ang nagsauli ng napulot na pera na nagkahalaga ng P1,030.00 na pagmamay-ari ni Gng. Judith Ventura na taga-Brgy. Amancosiling Norte. Isang Longbo watch na naiwan sa comfort room ang isinauli naman ng security force ng Municipal Annex Building. Napag-alamang ito ay pagmamay-ari ni Bb. Marimar Junio, at mismong si Col. Solomon ang nag-abot nito sa kanya.

Oplan Sita ng POSO 

Sa pamumuno ni POSO Chief, Col. Leonardo F. Solomon, muling ipinatupad ng mga traffic enforcer ang Oplan Sita laban sa illegal parking, colorum, at sa mga pasaway na motorista sa ating bayan upang mapaigting ang pagpapatupad ng batas trapiko at mapanatili ang kaayusan ng bayan at kaligtasan ng lahat, motorista o pedestrian man.

POSO to the Rescue

Ang mga POSO traffic enforcers ay maaasahan hindi lang sa pagpapatupad ng batas trapiko, kundi ganun din sa pagtulong sa kapwa. Dalawang magkahiwalay na aksidente sa kalsada ang agaran nilang inaksyunan, at ang mga biktima ay agad ding nabigyan ng lunas.

POSO, Sumabak sa Marksmanship Training

Sa pamumuno  ni Public Order and Safety Office (POSO) Chief, Col. Leonardo Solomon, sumabak sa isang training ang POSO sa Camp Malong, Binmaley, Pangasinan noong April 24-25 na nilahukan ng 88 na personnel upang magkaroon ng kaalaman sa paghawak ng baril kung kinakailangan. Naroon si Municipal Administrator, Atty. Raymundo Bautista Jr. at si Major Roberto Agustin ng Philippine Army upang magbigay ng inspirational message. Dito ay ipinamalas ng mga  POSO employees ang kanilang mga natutunan upang maging mas epektibong force multiplier ng pulisya.

SPORTS

------

TOURISM

407th Town Fiesta: "Bayambangueño, BIDA Ka sa Bayambang!"

Datapwa't mayroon pa ring pandemya ay itinuloy pa rin ng bayan ng Bayambang ang pagdiriwang ng taunang piyesta sa ika-407 na kaarawan ng bayan. Ang unang araw, Marso 5, ay nairaos sa pamamagitan ng pag-obserba ng tinaguriang BIDA solusyon kontra COVID-19 ng Department of Health, na siya na ring napiling tema sa taong ito ng Bayambang Municipal Council for Culture and the Arts at Tourism Office sa pamumuno ni Senior Tourism Operations Officer Rafael L. Saygo. Bagamat iginiit ng pamunuan ang pagpapatuloy ng ilan sa mga nakagawiang ritwal at kasiyahan, sinigurado naman na ang lahat ng aktibidad ay mayroong ibayong pag-iingat sa pamamagitan ng istriktong pag-obserba ng mga health protocol. Matapos ang simpleng motorcade para sa patron mula sa lumang simbahan ng parokya, sa halip ng nakaugaliang engrandeng prusisyon at parada na mayroon pang patimpalak, nagdaos ng banal na misa ang bagong kura paroko na si Fr. Reydentor Mejia sa St. Vincent Ferrer Prayer Park. Sa isang simpleng programa sa labas ng kapilya, pormal namang binuksan ang Pista’y Baley 2021 ni Mayor Cezar Quiambao, na lubos ang pasasalamat sa ating mga medical at security frontliners at Task Force Bakuna. 

Talento ng Bayambangueño, Nagkinang sa Teatro!

Umani ng papuri ang mga talentadong Bayambangueño na tampok sa "Beauty and the Beast: The Musical" – ang lokal na produksyon ng isang Disney classic na ipinalabas ng libre sa publiko sa ka una-unahang pagkakataon noong April 5 bilang parte ng selebrasyon ng ika-407 Pista’y Baley ng Bayambang. Si Mayor Cezar Quiambao at Mrs. Niña Quiambao ang siyang nagsilbing producer ng palabas. Ayon kay Mayor Quiambao, halos dalawang taong pinaghandaan ang produksyong ito na naglalayong hikayatin ang mga Bayambangueño na linangin ang kani-kanilang mga angking talento, lalo na sa teatro. Gumastos siya aniya ng mahigit P35M sa produksiyon, kabilang na ang pag-upgrade ng lights and sound system ng venue, ang Balon Bayambang Events Center. Ang Beauty and the Beast: The Musical ang kauna-unahang produksyon ng isang buong Broadway musical sa buong Region 1. 

Virtual Kalutan ed Dalan Kaiba'y Pamilyam

Sa kauna-unahang pagkakataon ay ipinagdiwang ang tinaguriang Malangsi Fish-tival sa 'virtual' na pamamaraan sa pamamagitan ng Facebook Live at Zoom video call. Ang virtual kalutan sa kinagabihan ng araw ng kapistahan ay isa ring paggunita ng Bayambang sa pagkasungkit nito ng titulong "Guinness World Record for the longest barbeque" noong taong 2014. Taliwas sa nakasanayang paglalatag ng mahahabang pila ng ihawan sa kalsada ay nag-ihaw na lamang sa kanya-kanyang bahay ang mga Bayambangueño kasama ang kanilang buong pamilya. Sa kabila nito ay hindi nagpatinag ang mga Bayambangueño, kasama ang pamilya nina Mayor Quiambao, na makisali at makisaya sa ihawan.

Bb. Bayambang 2021 is Jan Rlee de Guzman of Zone VI! 

Nagpasiklaban ang mga naggagandahang dilag ng Bayambang sa ginanap na Binibining Bayambang 2021 na may temang "Beauty for Love and Service" sa Balon Bayambang Events Center noong April 6. Nakilahok ang 19 na kandidata mula sa iba't ibang barangay at nagpakitang gilas hindi lamang ng kanilang kagandahan at katalinuhan pati na rin ng kanilang puso sa pagbibigay-serbisyo para sa bayan at sa mga Bayambangueño. Kinoronahan bilang Bb. Bayambang 2021 si Bb. Jan Rlee de Guzman ng Brgy. Zone VI na nagwaging patunayan at ipakita sa lahat na siya ang karapat-dapat sa titulo at magrepresenta sa Bayambang sa gaganapin na Ms. Earth Philippines beauty pageant. Nasungkit naman nina Bb. Alliyah Macmod ang Bb. Charity, Bb. Daniela Llanilo ang Bb. Tourism, at si Bb. Helena Millondaga bilang 2nd runner-up at Bb. Ella Mae Sison bilang 1st runner-up. 

Matalunggaring Awards 2021

Noong April 7, pinarangalan ang batch ng mga honorees para sa 2021 Matalunggaring Awards, ang pinakamataas na award na ibinibigay ng gobyernong lokal sa mga Bayambangueño na nagkamit ng tagumpay at nagbigay ng karangalan sa bayan ng Bayambang sa anumang larangan at nagsisilbing inspirasyon sa mga kababayan. Kabilang sa mga pinarangalan ay ang duktor ng bayan na si Dr. Henry Fernandez, "the father of Philippine cycling" at mediaman na si Atty. Gerry Lacuesta, ang newspaper cartoonist na si Gene Sendaydiego, ang successful farmer na si Simeon Bondoc, ang jazz musician na si Ronaldo Tomas, ang creator ng Pangasinan State University (PSU) Pangkat Kawayan at composer ng PSU Hymn na si Prof. Rufino Menor, ang multi-awarded nurse at educator na si Joel John dela Merced, ang model policewoman na si Vina de Leon, ang successful businesswoman na si Leonidas Maring Limpingco, at ang sikat na fashion designer na si Rusty Lopez.

E- Balikbayan Night: Kumustahan with Bayambangueños Worldwide via FB Live and Zoom

Sa huling gabi ng Pista’y Baley 2021 noon ding April 7, ang Municipal Tourism and Cultural Affairs Office (MTCAO) ay nag-organisa ng E-Balikbayan Night sa 2nd Floor ng Municipal Annex Bldg. upang kumustahin ang mga Bayambangueño sa lahat ng panig ng daigdig, mapa-expat man o OFW, gamit ang Facebook Live at Zoom video. Sa virtual party na ito, kung saan ay mg kalahok ay nakasuot ng Filipiniana attire, nagkaroon ng quiz bee at raffle promo para sa mga participants, at ang mga nagwagi ay nakatanggap ng cash prize mula kay Mayor Quiambao. Nakatutuwa ang naging kumustahan at kuwentuhan sa gabing ito.

AGRICULTURAL MODERNIZATION

Bagong Batch ng Farmers, Nakatakdang Maging Benepisyaryo ng RiceBIS 

Sa isang Technical Working Group Meeting na ginanap noong April 15 sa Niñas Cafe, ipinahayag ng DA-PhilRice na nakatakda itong magsali ng bagong batch ng benepisyaryo para sa programa. May 200 na farmers mula sa District 4 ang mapipili sa susunod na implementasyon ng proyekto sa Bayambang. Sa pulong, napag-alaman din na nasa engineering design phase na ang Bayambang Irrigation Project sa tulong ng National Irrigation Authority. Ipinahayag din ni Mayor Cezar Quiambao ang lanching ng e-AEFTAP o , isang online platform kung saan mapapabilis ang pagdaloy ng tulong para sa mga pangangailangan ng mga lokal na magsasaka.

MAO News Bits

A. Ang mga area technicians ng Municipal Agriculture Office ay patuloy sa pag-asiste sa mga corn farmers na nag-avail ng loan mula sa CSFirst Bank, sa tulong ng Special Economic Enterprise. 

B. Ang PhilRice Batac personnel ay nagdeliver at nag-inspect ng inbred rice seeds sa ilalim ng Rice Competitiveness Enhancement Fund ng Department of Agriculture, para maipamahagi ang mga ito sa magsasakang kasapi sa RiceBIS o Rice Business Innovation System ng PhilRice mula sa District 1, 4, 6, at 7.

SIPAG Foundation, Nagdonate ng Vegetable Seedlings at Face Shields

Noong April 15, ay nagdonate ang SIPAG Foundation ni Senator Cynthia Villar sa LGU- Bayambang ng 18 na pakete ng iba’t-ibang klase ng vegetable seedlings at 2,000 piraso ng face shield. Malugod na tinanggap ang donasyon ni Municipal Administrator, Atty. Raymundo B. Bautista Jr., sa opisina ni Mayor Cezar Quiambao. Ito ay parte ng adhikain ng SIPAG Foundation na makatulong sa food sustainability sa bawat bayan sa pamamagitan ng backyard gardening projects.

ECONOMIC DEVELOPMENT

Seminar on Ease of Doing Business 

Sa kauna-unahang pagkakataon, nag-organisa ang Municipal Planning and Development Office sa pamumuno ni OIC MPD Officer Ma-lene Torio ng isang seminar ukol sa "Ease of Doing Business and Efficient Delivery of Government Services (EODB/EDGS) Act" o RA 11032 noong ika-19 ng Abril sa Events Center. Ito ay dinaluhan ng mga Punong Barangay at Barangay Secretary. Layunin ng aktibidad na ipaalam sa kanila kung paano ang pagproseso sa mga permit na kinukuha sa munisipyo. Dito ay naging speakers sina Municipal Administrator Atty. Raymundo Bautista Jr., ang hepe ng Bayambang Fire Station, at ang mga head ng Assessor's Office, RHU 1, MPDO, Engineering, at Business Permit and Licensing.

INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT

1Q MDC Meeting Held

Ginanap ang first quarter meeting ng Municipal Development Council sa Events Place sa Royal Mall. Dito ay iprinisenta ang accomplishment report ng Munisipalidad ng Bayambang ukol sa mga development project nito para sa taong 2020 sa harap ng mga Punong Barangay at mga accredited NGOs.

ENVIRONMENTAL PROTECTION

Monitoring of Bamboo Seedlings along Agno River

Sa pangunguna ni MDRRM Officer Genevieve Benebe, ang focal person ng LGU sa Agno River Rehabilitation Project, nagtungo ang MRDDMO sa Brgy. Pugo at Brgy. Wawa upang magmonitor ng mga kawayan na naitanim doon noong Setyembre 2019. Layunin ng proyektong ito na magkaroon ng bamboo plantation sa 36 na barangay na nadadaanan ng Agno River bilang proteksyon sa ating kapaligiran laban sa baha at posibleng pagguho ng lupa sa tabing-ilog lalo roon sa lugar na may mga kabahayan.

DISASTER RESILIENCY

Palm Sunday Monitoring sa mga Simbahan

Noong palapit ang Mahal na Araw, nakipagdayalogo ang MDRRMO, PNP, at POSO sa mga barangay at church officials. Nagdeploy din sila ng personnel sa apat na simbahang Katoliko sa Bayambang upang imonitor ang mga deboto sa Araw ng Palaspas at buong Holy Week. Ang mga opisyal ay ininform ukol sa Provincial E.O. 27-2021 na nagbibigay ng gabay ukol sa mga health protocol sa pagdiriwang ng Mahal na Araw. 

MDRRMO Staff, Nagmonitor sa Agno River

Noong Abril 9-11, lumibot ang MDRRMO Staff sa iba't-ibang barangay upang payuhan ang mga tao na iwasang maligo sa ilog paa makaiwas sa kumpulan at sakuna. Sila ay nakipagtulungan sa mga Barangay DRRM Committee upang patuloy na maobserbahan ang kaligtasan ng mga Bayambangueño sa panahon ng tag-araw.

Bagong Fire Station, Ipapatayo ng BFP 

Magkakaroon na ng bagong gusali ang Bayambang Fire Station! Noong April 14, naging panauhing pandangal si Mayor Cezar Quiambao sa groundbreaking ceremony ng Bureau of Fire Protection (BFP) sa bagong gusali na ipapatayo nito sa Zone VI. Lubos ang pasasalamat ni Mayor Quiambao na sa wakas ay natupad din ang kanyang pangarap na maging bago ang Bayambang Fire Station. Nanguna sa seremonya si Pangasinan Provincial Fire Director, Supt. Georgian DM. Pascua, PNP-Bayambang OIC Chief PLtCol. Andres Calaowa Jr., POSO Chief, Col. Leonardo Solomon, at ang bagong OIC ng Bayambang Fire Station, SFO3 Randy Fabro. Noong 2016 ay nagdonate ang administrasyong Quiambao-Sabangan ng 500 sqm na lote upang pagtayuan ng bagong Fire Station. 

MDRRMO, Nagroving sa Agno River

Noong April 14 naman, tuluyang nag-roving ang MDRRMO team sa kahabaan ng Agno River upang mamonitor ang aktibidad ng mga residente sa tabing-ilog. Matapos baybayin ng team ang kahabaan ng Agno na sakop ng iba't ibang barangay, sila ay nagsakay ng mga kabataang namataang naliligo sa kalagitnaan ng ilog. Hinihimok ng MDRRMO ang mga residente na iwasan ang paglalangoy sa Agno River, lalo na sa malalalim na parte, ngayong panahon ng tag-araw at pandemya upang makaiwas sa posibleng sakuna at sa kumpulan.

Preparation for Typhoon 'Bising'

Bilang paghahanda sa pagdating ng Bagyong 'Bising', ang MDRRMO team ay nagputol ng mga sanga ng punongkahoy sa gilid ng daan upang maiwasan ang posibleng sakuna kung sakaling magkaroon ng malakas na paghangin. Nagkaroon din ng pagpupulong sa kanilang tanggapan ang MDRRMO upang maplantsa ang mga kinakaukulang emergency plan of action.

MDRRMO Completes DRRM Course for Public Sector Thru Blended Learning

Ang MDRRMO team sa pangunguna ni Genevieve Benebe at kanyang section heads ay nagsipagtapos ng 25 hours ng Technical Learning Training sa Disaster Risk Reduction and Management Course for Public Sector noong April 6-8 gamit ang blended learning. Sa kurso na ibinigay ng Office of Civil Defense (OCD) Region 1, ang MDRRMO ay nagkaroon ng mga bagong kaalaman na kailangang matutunan ng mga public sector employees upang maimplementa ng epektibo ang disaster risk reduction and management sa kanilang nasasakupan. Ang kursong ito ay may 6 modules: Understanding Hazards, Organizing Disaster Control Groups Using the Incident Command System, Ensuring Safety in the Workplace, Public Service Continuity Planning, Evacuation Process, at DRRM Application.

1Q Monitoring and Distribution of Early Warning System 

Nagsimula nang magmonitor at magbahagi ng early warning bells sa una at ikalawang distrito ng Bayambang ang MDRRMO upang masiguro na lahat ng barangay ay mayroong early warning system na nakakabit sa kani-kanilang barangay hall. Kapag may early warning system, makapagbigay ang barangay ng impormasyon at babala sa bawat indibidwal upang makapaghanda sa anumang sakuna gaya ng baha at mabawasan at maagapan ang anumang pinsalang maidudulot nito.

S-PASS, Ibinahagi ng PDRRMO sa Bayambang

Noong April 23, ibinahagi ng Provincial Disaster Risk Reduction Management Office ang S-PASS o Safe, Swift & Smart Passage system sa bayan ng Bayambang kasama ng MDRRMO, ICTO, Tourism Office, at PNP. Ang S-PASS ay isang travel management system na kung saan ay maaaring ma-access ng publiko ang mga impormasyon ukol sa mga travel restrictions na ipinatupad ng iba't-ibang LGU bunsod sa pandemya. Ito rin ay makakatulong upang mapabilis ang paglalakbay ng publiko. Ang team ay nagtungo sa Brgy. Tampog checkpoint upang i-orient ang mga pulis na naka-duty sa bawat border ng Bayambang. Nagkaroon din ng simulation activity upang aktuwal na masaksihan at masubukan ang sistemang ito. 

MDRRMO Disinfects PSU-Bayambang Campus

Noong April 24, nagsagawa ng disinfection operation sa PSU-Bayambang Campus ang MDRRMO sa pangunguna ni Gng. Genevieve Benebe matapos magrequest si PSU Bayambang Campus Executive Director Liza Quimson. Kasama sa dinisinfect ang lahat ng gusali at opisina ng PSU, bilang precautionary measure laban sa COVID-19.

MDRRMO, MSWDO, Naghatid ng Panibagong Tulong

Noong April 20 ay muling naghatid ng saya at pagmamahal si Mayor Cezar Quiambao at Mayora Niña Jose Quiambao sa tulong ng MDRRMO kasama ng MSWDO sa pamamagitan ng pagbibigay ng libreng wheelchair para kay Gng. Barbara de Vera ng Manambong Parte, at yero naman para kay Gng. Lucila Jimenez ng Manambong Parte at Gng. Zenaida Medrano ng San Gabriel 2nd.