Monday Report - November 24, 2025

 [SMILE, VOLUME, ENERGY!]

 

[INTRO]

NEWSCASTER 1: Isang masaya at produktibong umaga, Bayambang! Ako po si ___ NG __________ (SCHOOL).

NEWSCASTER 2: At ako naman po si ____, mula sa ________ (SCHOOL). Handog namin ang mga balitang sumasalamin sa bayang progresibo.

NEWSCASTER 1: Sama-sama nating sulyapan ang mga kwentong nagpapakita ng malasakit at aksyon.

NEWSCASTER 2: Ito ang inyong lingguhang ka-partner sa impormasyon

SABAY: ... BayambangueNews!

 

[SALITAN NA KAYO RITO]

[SMILE, VOLUME, ENERGY PER HEADLINE!]

 

1.Mayor NJQ at Sir CTQ, May Birthday at Anniversary Treat!

A.Noong November 17, naghandog ng libreng tanghalian sina Dr. Cezar T. Quiambao at Mayor Niña, bilang bahagi ng kanilang kaarawan at wedding anniversary celebration. Iba’t ibang sektor ang nabigyan, kabilang ang LGU heads, mga kawani ng Munisipyo, BDH, TODA, vendors, at mga pribadong kumpanya. Nagpahatid ng pasasalamat ang pamayanan kalakip ang panalangin para sa patuloy na biyaya at tagumpay ng first couple. 

B.Sila ay nagpamigay din sa 77 na barangay ng sorbetes na gawa ng Bani Delicious Ice Cream, na nagsilbing pagsuporta na rin sa lokal na kabuhayan.

2.Search for Outstanding School in Nutrition Program Management, Isinagawa

Sinuri ng Municipal Nutrition Committee ang anim na piling pampublikong paaralan upang hanapin ang natatanging implementer ng nutrition program management sa bayan ng Bayambang. Sinuri ng team ang iba’t ibang aspeto tulad ng canteen management, Gulayan sa Paaralan, water sanitation, feeding program, nutritional status, at innovations. Nakatakdang ianunsyo ang nanalong paaralan matapos ang validation.

3.Calibration Activity sa Bagsakan, Isinagawa

Isang calibration activity ang isinagawa ng Office of the Special Economic Enterprises upang masiguro ang tamang pagtimbang ng mga paninda at patas na kalakalan sa pamilihang bayan. Nakumpiska ang limang depektibong timbangan alinsunod sa regulasyon para sa kaligtasan ng mamimili. Nagpasalamat ang ng SEE sa suporta ng mga nagpa-calibrate at nakibahagi sa aktibidad. 

4. BPSO Enforcer, Nagsauli ng Napulot na Cell Phone

Noong November 10, isinauli ni BPSO Traffic Enforcer Team Leader Ronaldo delos Santos ang napulot niyang cell phone sa may HI-PAD. Agad niya itong isinurrender sa kanilang opisina at mabilis ding narekober ng may-ari na si Daniel Ver Perez ng Brgy. Tamaro. Pinuri ang matapat na aksyon ng enforcer bilang magandang ehemplo sa publiko.

5.LCRO, Dinala ang Info Drive sa Telbang

Noong November 7, ngpatuloy sa kanilang information drive ang Local Civil Registry Office sa Telbang Covered Court tungkol sa tamang pagrerehistro at ukol sa mga PSA update. Dinaluhan ito ng mga guro, magulang, at barangay officials na nalinawan sa mga proseso upang maiwasan ang errors sa civil registry records

6.Job Fair, May 21 Hired on the Spot

Ang Public Employment Service Office (PESO) ay nagsagawa ng isa na namang job fair na dinaluhan ng 7 local at 2 overseas employers noong November 17. Sa 82 na pumuntang aplikante, 21 ang naging hired on the spot.

7.PWD Federation, Nagseminar ukol sa Kooperatiba

Sumailalim ang PWD Federation of Bayambang sa isang Orientation on How to Organize a Cooperative and Pre-Registration Seminar na pinangunahan ng PDAO at MCDO, katuwang ang CDA. Tinalakay sa pagsasanay ang mahahalagang hakbang at legal requirements sa pagtatatag at tamang pamamalakad ng kooperatiba.

8.Sanitasyon at Iba pang Isyu, Tinalakay ng Local Health Board

Ang Local Health Board ay nagpulong noong November 17 upang pagtuunan ang mas mahigpit na sanitation measures at pagpapahusay ng serbisyong pangkalusugan sa pagpasok ng taong 2026. Tinalakay sa pagpupulong ang pagpapatuloy ng sanitation inspections, pagpapatibay ng Sanitation Standard Rating Sticker para sa mga negosyo, at pag-update ng mga requirements para sa sanitary permit.

9.TODA Members, Nagseminar sa Road Safety Act

Dinaluhan ng may 120 na LGU drivers at TODA members ang isang seminar ukol sa Road Safety and Safe Spaces Act noong November 18 na inorganisa ng BPSO. Ang aktibidad ay tumutok sa tamang asal sa kalsada, pagsunod sa batas-trapiko, pagrespeto sa karapatan ng bawat indibidwal, at pag-iwas sa aksidente. Layunin ng programa na makatulong sa pagtatatag ng mas ligtas at mas responsableng daloy ng trapiko sa Bayambang.

10.Financial Literacy Orientation, Isinagawa
Nagsagawa ng Financial Literacy Orientation activity ang PPCLDO at MCDO sa Sanlibo National High School upang turuan ang senior high students sa wastong paghawak ng pera, pag-iimpok, at financial planning. Tinalakay din ang mga konsepto ng kooperatibismo bilang oportunidad sa kabuhayan.

11.Pagsasanay sa Katarungang Pambarangay Documentation, Pinaigting
Isang training sa pagbalangkas ng legal forms ang ibinigay ng Municipal Legal Office para sa mga Punong Barangay, Barangay Kagawad, at Barangay Secretary. Layunin nitong palakasin ang implementasyon ng Katarungang Pambarangay sa pamamagitan ng tamang dokumentasyon at mas epektibong pagresolba ng anumang usaping legal. Nagtapos ang programa sa isang open forum.

12."Bright Smiles, Bright Futures" Project, Dinala sa ANCOP Ville
Naghatid ang RHU Bayambang at MSWDO ng oral health services sa 55 na batang residente ng ANCOP Ville bilang bahagi ng National Children’s Month. Kasama sa mga serbisyo ang dental lectures, toothbrushing drill, sealant at fluoride application, at dagdag kaalaman mula sa Yakult Philippines. Nagbigay rin ng laruan at damit ang PDA-Pangasinan na nagpasaya sa mga bata sa naturang okasyon.

13.BPRAT Cluster Meetings, Tinalakay ang 4th Quarter Accomplishments
Idinaos ng BPRAT ang isa na namang serye ng cluster meetings upang repasuhin ang 4th quarter accomplishments ng mga sektor at tiyaking nasa tamang direksyon ang mga programa ng Rebolusyon Laban sa Kahirapan bago matapos ang taon. Pinangunahan ito ng mga sectoral head ng Good Governance at Economic and Infrastructure na si Mr. Ricky Bulalakaw kasama ang iba’t ibang departamento.

14.Training laban sa Acute Child Malnutrition, Isinagawa
Sumailalim ang health at nutrition workers ng Bayambang sa Philippine Integrated Management of Acute Malnutrition (PIMAM) training upang mapalakas ang kanilang kakayahan sa pagtukoy at paggamot ng severe acute malnutrition. Bahagi rin ng layunin ang pag-avail ng LGU sa PhilHealth package para sa severely malnourished children. Pinangunahan ng iba’t ibang eksperto mula sa LGU-Alaminos, PhilHealth, at iba pang medical field ang serye ng talakayan.

15.Bayambang Christmas Bazaar 2025, Nagbukas Na!
Noong November 17, binuksan ng SEE ang Bayambang Christmas Bazaar 2025, at ito ay dinagsa ng mga mamimili at bisita mula sa iba’t ibang lugar. Tampok dito ang lokal na produkto, food stalls, at live music mula sa Vien Band na nagbigay-sigla sa opening day. Nagdala rin ito ng malaking suporta para sa lokal na negosyo habang pinalalakas ang diwa ng Kapaskuhan sa bayan.

16.National Children’s Festival, Naging Makulay!

Naging makulay ang Children’s Festival 2025, kung saan naging tampok ang magkakasunod na Hawaiian group dance presentation, Draw and Tell, at singing contest sa mga daycare learners. Kinahapunan ay kinoronahan ang mga nanalong Mr. and Ms. Pre-K 2025 na sina Alpheus Andrew Asher Q. Gavino ng Inirangan CDC at Arianne Samantha G. de Vera ng Wawa CDC.

17.Diskusyong Legal, Inihatid ng Legal Office sa mga Bayambangueño

Noong November 19, nagsagawa ang Legal Office ng diskusyong legal para sa mga Bayambangueno ukol sa Registration of Lands Used as School Sites. Dito ay nilinaw partikular na ang legal bases, requirements, at proseso ng naturang land registration. Ito ay dinaluhan ng mga kaguruan ng Bayambang.

18. Project NIÑA, Inilunsad para sa ALS Learners

Inilunsad ng LGU Bayambang katuwang ang DepEd Bureau of Alternative Education ang Project NIÑA, isang tatlong-araw na livelihood skills training para sa mga ALS learners mula November 19 to 21. Ito ay upang palakasin ang kaalaman at kasanayan ng mga mag-aaral sa paggawa ng mga produktong maaaring pagkakitaan, bilang suporta sa adbokasiya ni Mayor Niña na palawakin ang edukasyon sa labas ng tradisyunal na paaralan. Iinaasahang maghahatid ang Project NIÑA ng mas magandang oportunidad sa kabuhayan para sa ALS learners ng Bayambang.

19.Mayor Niña, Pinulong ang mga Kapitan

Noong November 19, pinulong ni Mayor Niña ang mga kapitan upang kumustahin at linawin ang iba’t ibang maiinit na isyu sa mga barangay, kabilang ang batas-trapiko, paghahanda sa kalamidad, at iba pang suliraning nangangailangan ng masinsinang koordinasyon.

20.Mga Farmers’ President, Pinulong

Kasunod nito ay ginanap naman ang pulong ng mga presidente ng farmers’ association upang talakayin ang Philippine Coconut Authority programs orientation, Syngenta at E-Agro corn seed production, fertilizer at palay seed allocation mula DA, at iba pang paksa.

21.Buklat Aklat, Dinala sa Bongato East

Ang literacy project na "Buklat Aklat” ni Mayor Niña ay nagpatuloy sa Bongato East Elementary School noong November 20 upang bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral doon na makaranas ng book reading at reading tutorial sessions at mahasa ang kanilang reading skills at hindi mapag-iwanan sa edukasyon. Mismong si Mayor Niña ang naging guest storyteller kasama ang LYDO, SK Federation, MNAO, BPRAT, at Task Force Disiplina.

22.KSB Year 8, Dinala sa Sapang

Ang Komprehensibong Serbisyo sa Bayan Year 8 ay dinala noong November 20 sa Sapang Covered Court upang pagsilbihan naman ang mga residente sa magkakalapit na barangay sa lugar. Sa pangangasiwa ni Dr. Roland Agbuya, daan-daang muli ang nag-avail ng mga libreng serbisyong medical at non-medical services mula sa Munisipyo, kaya’t siguradong malaking ginhawa at katipiran ito sa mga residente roon.

23.Bayambang, Nagliwanag sa Ceremonial Christmas Lighting

Naging simple ngunit makabuluhan ang idnaos na traditional Christmas ceremonial lighting sa municipal plaza noong November 20 -- salamat sa pailaw na personal na donasyon ni Mayor Niña! Ang payak na seremonya ay nakatutok sa belen bilang tunay na diwa ng Kapaskuhan: ang kagalakan sa pagsilang ng ating panginoong tagapagligtas.

24.Bayambang, Ginawaran ng Seal of Protection Award 

Ang bayan ng Bayambang ay ginawaran ng GSIS ng Seal of Protection Award - Gold Category dahil sa consistent na pagpupunyagi nitong maipa-insure ang mga local government property at equipment nito. Ang pagkilalang ito ay tinanggap ng General Services Office sa seremonyang ginanap sa Iloilo City noong November 20.

***

[SMILE, VOLUME, ENERGY!]

[OUTRO]

NEWSCASTER 1: Dito sa Bayambang, bawat proyekto ay may layuning makapaglingkod nang tapat at may puso.

NEWSCASTER 2: At bawat kwento, tagumpay nating lahat bilang isang komunidad.

NEWSCASTER 1: Ako pong muli si _____, kasama sa paglalahad ng mga kaganapan sa bayan.

NEWSCASTER 2: At ako si _____, mula sa ______. Magsama-sama tayong muli sa susunod na ulat!

SABAY: Ito ang… BayambangueNews!

 

Monday Report - November 17, 2025

 Monday Report - November 17, 2025

 

Newscasters:

1. Hazel Joyce B. Soriano - MCDO

2. Edward M. Dulay Jr. – Municipal Library

Trivia:

Gloria A. Junio - MAC

 

[SMILE, VOLUME, ENERGY]

NEWSCASTER 1: Isang masaya at produktibong umaga, Bayambang! Ako po si Hazel Joyce B. Soriano ng Municipal Cooperative Development Office.

NEWSCASTER 2: At ako naman po si Edward M. Dulay Jr. ng Municipal Library. Handog namin ang mga balitang sumasalamin sa bayang progresibo.

NEWSCASTER 1: Sama-sama nating sulyapan ang mga kwentong nagpapakita ng malasakit at aksyon.

NEWSCASTER 2: Ito ang inyong lingguhang ka-partner sa impormasyon

SABAY: Ito ang... BayambangueNews!

1. Mayor Niña, Namahagi ng Hot Meals at Food Packs sa Evacuees

A. Matapos ang pananalasa ng bagyong ‘Uwan’ noong November 10, namigay ng mga hot meal si Mayor Niña Jose-Quiambao sa mga evacuee na pansamantalang nanuluyan sa mga evacuation center. Sa tulong ng MDRRMO, MSWDO, at iba pang miyembro ng MDRRM Council, tiniyak na may sapat na pagkain at tulong para sa lahat ng namalagi roon. Naroon din ang mga RHU upang magbigay ng tulong medikal.

B. Agad ding nagpaabot ng mga food pack si Mayor Niña sa mga evacuees, at naging mabilis ang distribusyon sa tulong ng mga barangay captain at volunteer.

C. Kasabay nito, nagkaroon ng damage assessment at mga paghahanda para sa rehabilitasyon ng mga apektadong lugar.

2. Libreng Charging Stations, Agad Inihanda!

Matapos naman ang malawakang power outage dulot ng naturang bagyo, agad na naglatag si Mayor Niña ng mga libreng charging station sa Munisipyo at sa lahat ng 77 barangay halls. Ginamit dito ang mga generator set na dating ipinamahagi ng lokal na pamahalaan bilang bahagi ng disaster preparedness program upang makapag-charge ng libre ang mga residente ng cell phone, flashlight, radyo, at medical device.

3. Clearing Operations, Naging Puspusan

Nagsanib-puwersa naman ang BFP, PNP, MDRRMO, ESWMO, at Engineering Office sa clearing operations para sa mga natumbang puno at debris sa 77 na barangay matapos ang pananalasa ng bagyo. Agad na rumisponde ang LGU sa mga ulat ng road blockage dahil sa mga natumbang puno sa pamamagitan ng pagputol, paghakot, at pag-dispose sa mga ito.

4. Mga Kawani at Kagamitan ng Munisipyo, Ipinahiram sa CENPELCO

Agad namang nagkusa ang LGU na ipahiram ang mga kawani at kagamitan nito sa CENPELCO, upang maibalik agad ang kuryente sa mga barangay kung saan may mga natumbang poste ng kuryente. Katuwang ng Munisipyo ang BFP para sa clearing at safety operations sa pagtiyak sa kaligtasan ng ating mga rescuers.

5. Breastfeeding at Complementary Feeding, Tampok sa Forum

Noong November 5, isinagawa ng Nutrition Office ang isang forum ukol sa kahalagahan ng tamang pagpapasuso at complementary feeding. Tinalakay ng mga tagapagsalita mula sa RHU III ang nutrisyon sa unang isanglibong araw ng sanggol at nagbigay ng praktikal na kaalaman sa maayos na proseso ng pagpapakain ng bagong panganak na supling. Dinaluhan ito ng mga magulang, health workers, at lactating mothers.

6. Supplementary Feeding Program, Matagumpay na Naipatupad

Noong November 6, matagumpay na naisakatuparan ang huling siklo ng 120-Day Supplementary Feeding Program ng DSWD sa 78 Child Development Centers ng Bayambang. Sa ilalim ng programang ito, may 2,530 Pre-Kindergarten learners ang nabigyan ng masustansyang pagkain upang labanan ang malnutrisyon at mapabuti ang kanilang kalusugan.

7. Pinoy Workers Partylist, Nagbigay ng Food Assistance sa Transport Sector

Ang Pinoy Workers Partylist, sa pamamagitan ni Board Member Raul Sabangan, ay nagpamahagi ng food assistance sa mga jeepney at mini-bus drivers nitong November 11. Umabot sa 325 na benepisyaryo ang nakatanggap ng P10,000 bawat isa, na eksklusibong inilaan para sa mga miyembro ng mga kooperatiba.

8. BPC, Sumabak sa Capacity Development Training

Ang Bayambang Polytechnic College (BPC) ay matagumpay na sumailalim sa isang 4-Day Institutional Capacity Building and Development Training noong November 11–14, sa layuning palakasin ang kakayahan ng mga kawani at guro tungo sa pagkamit ng recognition mula sa CHED at sa pagsulong ng makabagong inobasyon sa agrikultura. Tampok sa aktibidad ang presentasyon ng BPC Roadmap ni BPC President, Dr. Rafael Saygo, at ang talumpati ng founder nito na si Dr. Cezar Quiambao. Pinangunahan naman ni Mayor Nina ang Pledge of Commitment bilang simbolo ng kolektibong pangako ng institusyon sa patuloy na pagpapaunlad at kahusayan.

9. QR Payments, Tricycle Schemes, at Business Permit Reforms, Tinalakay sa Public Hearing

Noong November 15, nagkaroon ng pampublikong pagdinig ang Sangguniang Bayan ukol sa mga panukalang ordinansa kaugnay ng QR payments, tricycle schemes, at business permit reforms. Pinangunahan nina Councilor Levinson Nessus Uy at Councilor Zerex Terrado ang pagdinig na may layuning mapabilis ang mga transaksyon sa negosyo, maayos ang daloy ng trapiko, at mapagaan ang proseso ng pagkuha ng mga permit.

***

Bayambang, Dapat Alam Mo!

Gloria A. Junio

Mayor’s Action Center

 

[Andrew, pakiflash onscreen yung mga nakacapitalize na words]

 

Bayambang, dapat alam mo na mayroon na ngayong tinatawag na MALASAKIT CENTER!

Ano nga ba ang Malasakit Center?

Ang Malasakit Center ay tumutukoy sa mga one-stop-shop para sa mga medical at financial assistance na ibinibigay ng iba't ibang ahensya ng ating gobyerno.

Ang Malasakit Center ay sagot sa matagal na nating panalangin, sapagkat kapag nagpaconfine ka sa isang accredited hospital, COVERED ka 100% sa iyong HOSPITAL BILL.

Ibig sabihin nito ay wala kang babayaran sa iyong pagkakaconfine.

Ang pondo ng MALASAKIT CENTER ay galing din sa mga buwis na ibinabayad natin, ngunit salamat sa mga opisyal na nakaisip at nag-apruba nito, nagiging centralized ang mga financial at medical assistance ng gobyerno upang matulungan ang ating mga kababayan.

Pipila ka na lang sa loob mismo ng accredited hospital. Hindi mo na kailangang lumabas at puntahan pa isa-isa ang iba't ibang mga opisina o ahensya. Sobrang laking tulong nito, lalo na roon sa mga pasyente na isa lang ang bantay.

Teka, Bayambang, hindi ba't ganitong-ganito rin ang matagal nang ginagawa ng ating Mayor's Action Center buhat nang maupo ang administrasyong Quiambao-Sabangan? Ang MAC ang umasiste sa mga indigent na pasyente o walang kakayahang magbayad ng kanilang medical/funeral expenses.

Tama! Ang LGU po ay matagal nang mayroong financial at burial assistance na binibigay sa mga indigent nating mga kababayan. Ibigay lamang ang mga requirements na ito:

[Pronounce indigent as IN-dee-jent, not in-DIE-jent!]

=====================================================================

[Flash the list. Don't read]

Medical Assistance Requirements:

1. Photocopy of valid ID of representative and patient

2. Copy ng reseta ng gamot, laboratory test, o hospital bills

3. Original copy of Medical Certificate or Medical Abstract

4. Original copy of Certificate of Indigency (nakapangalan sa pasyente)

 

Funeral/Burial Assistance Requirements:

1. Certified true copy of Death Certificate

2. Photocopy of Funeral Contract

3. Photocopy of valid ID of the deceased and representative

4. Barangay Certificate of Indigency (nakapangalan sa namatay)

=====================================================================

Kung ikaw ay taga-Bayambang, ang Region I Medical Center sa lungsod ng Dagupan at ang Bayambang District Hospital ang may pinakamalapit na Malasakit Center, kung saan puwedeng makapag-avail ng zero-balance billing. Libre din dito ang mga laboratory test.

Ang lahat ng ito, Bayambang, ay... Dapat Alam Mo!

***

[OUTRO]

[SMILE, VOLUME, ENERGY]

NEWSCASTER 1: Sa bayan nating may puso, may direksyon, at may malasakit, ang serbisyo ay tuloy-tuloy.

NEWSCASTER 2: At sa bawat ulat na aming hatid, nariyan ang pangakong hindi kayo pababayaan.

NEWSCASTER 1: Ako po si Hazel Joyce B. Soriano ng Municipal Cooperative Development Office, kaisa ninyo sa pagpapatuloy ng tunay na pagbabago.

NEWSCASTER 2: At ako si Edward M. Dulay Jr. ng Municipal Library, patuloy na naglilingkod sa inyo, sa ngalan ng LGU-Bayambang. Hanggang sa susunod na linggo.

SABAY: Ito ang.... BayambangueNews!

The LSCR, Bow!

The LSCR, Bow!

After the SOMA (State of the Municipality Address), there's SOCA (State of the Children's Address) next, now called Local State of the Children Report (LSCR).

This is another document that requires a lot of hard work, patience, persistence, and most especially friendly coordination with practically all LGU departments and locally based national government agencies, if you are to finish it on time. (This is how I get to know all the key people in each unit, department, and agency, and I mean all.)

Years of working on this document slowly opened my eyes to the variety of services that local governments give to children and the youth, particularly our LGU.

I keep on discovering new stuff, and this year, I hope I have omitted only a very few, if any.

Anyway, I just wanted everyone to know about the long list of services that our LGU provides for the young. To think that I only included those activities that are done annually or with clockwork regularity.

Behold the surprising vastness of its scope.

In a way, local governance is all about serving our children and preparing for their future.

(By the way, I thank everyone who got directly involved in the crafting of this document: my staff (PIO team), OJTs, MSWDO-ECCD focal persons, the heads and key staff of all units, departments, and agencies that directly deliver services to young people.)

SURVIVAL

- Free live birth at RHU I at II
- Newborn screening
- Free immunization
- Vitamin A supplementation
- Deworming
- Iron supplementation
- Other medical, dental, and minor surgical services sa Komprehensibong Serbisyo sa Bayan
- Supplementary feeding program
- Nutrition program
- Nutrition Month activities
- Assistance to children with special medical cases
- Oral health care program
- Operation Timbang Plus
- Health information drives for students
- Sports and physical activities

DEVELOPMENT

- Early childhood care and development
- Special LGU daycare
- Free therapy for children with disability in Stimulation Therapeutic Activity Center
- Support for ALS (Alternative Learning System)
- Free school supplies
- Recognition of academic and sports achievers
- Backyard gardening
- Amusement park at municipal plaza
- Municipal Museum services
- Municipal Library services
- Buklat Aklat literacy/reading tutorial project
- Donation of school equipment and other assistance
- Brigada Eskwela package
- Support for Gulayan sa Paaralan
- SPES (Special Program fro Employment of Students) and GIP (Government Internship Program) beneficiaries
- OJTs and WIP (job internship activities)
- Free college education (scholarship) at Bayambang Polytechnic College

PROTECTION

- Assistance to CICLs (children in conflict with the law)
- PNP and Barangay VAWC Desk and assistance to victims of child abuse and violence
- PNP Campus Desk, police visits, and police visibility in school grounds
- POSO traffic enforcers near schools
- PNP anti-bullying, anti-drug, etc. lectures in schools
- Early warning bells in schools
- Quarterly NSEDs (nationwide simultaneous earthquake drills)
- Regular Local Council for the Protection of Children (LCPC) meetings, Local Committee on Anti-Trafficking and Violence Against Women and their Children (LCAT-VAWC) meetings, and Juvenile Justice Dialogues
- Seminar on children's rights
- Civil registry services (birth certificates, late registration, etc.)
- Intervention programs on mental health and teenage pregnancy
- Public hearings and legislative enactments on children's concerns
- Intervention activities against child labor incidences

PARTICIPATION

- Participation in fiesta coverage and activities
- Little Mr. & Ms. Bayambang
- Tourism Month contests (quiz bee, poem writing tilt, painting contest, etc.)
- Halloween trick-or-treat and costume contest
- National Children's Month activities
- Linggo ng Kabataan and International Youth Day activities
- Pamaskong Handog gift-giving and other treats for indigent children

Bayambang, Dapat Alam Mo! - Ano ang Malasakit Center?

Bayambang, Dapat Alam Mo!

Bayambang, dapat alam mo na mayroong na ngayong tinatawag na Malasakit Center!

Ano nga ba ang MALASAKIT CENTER?

Ang Malasakit Center ay tumutukoy sa mga one-stop-shop para sa mga medical at financial assistance na ibinibigay ng iba't ibang ahensya ng ating gobyerno.

Ang MALASAKIT CENTER ay sagot sa matagal na nating panalangin sapagkat kapag nagpaconfine ka sa isang accredited hospital, COVERED ka 100% sa iyong HOSPITAL BILL.

Ibig sabihin nito ay wala kang babayaran sa iyong pagkakaconfine.

Ang pondo ng MALASAKIT CENTER ay galing din sa mga buwis na ibinabayad natin, ngunit salamat sa mga opisyal na nakaisip at nag-apruba nito, nagiging centralized ang mga financial at medical assistance ng gobyerno upang matulungan ang ating mga kababayan.

Pipila ka na lang sa loob mismo ng accredited hospital. Hindi mo kailangang lumabas at puntahan pa isa-isa ang iba't ibang mga opisina o ahensya. Sobrang laking tulong nito, lalo na roon sa mga pasyente na isa lang ang bantay.

Teka, Bayambang, hindi ba't ganitong-ganito rin ang matagal nang ginagawa ng ating Mayor's Action Center buhat nang maupo ang administrasyong Quiambao-Sabangan? Ang MAC ang umasiste sa mga indigent na pasyente o walang kakayahang magbayad ng kanilang medical/funeral expenses. 

Tama! Ang LGU po ay mayroon pang financial at burial assistance na binibigay sa mga indigent na kababayan. Ibigay lamang ang mga requirements na ito: 

===========================================================[Flash the list. Don't read]

Medical Assistance Requirements:

1. Xerox Valid ID of representative and patient

2. Copy of reseta ng gamot, laboratory test or hospital bills

3. Original copy of Medical certificate or Medical Abstract 

4. Original copy of Certificate of Indigency (nakapangalan sa pasyente)

Funeral/Burial Assistance:

1. Certified true copy of Death Certificate 

2. Photocopy of Funeral Ccontract 

3. Photocopy of valid ID of the deceased and representative

4. Barangay Certificate of Indigency (nakapangalan sa namatay)

===========================================================

Kung ikaw ay taga-Bayambang, ang Region I Medical Center sa lungsod ng Dagupan at ang Bayambang District Hospital ang mayroong pinakamalapit na Malasakit Center, kung saan pwedeng makapag-avail ng zero-balance billing. Libre din dito ang mga laboratory test.

Ang lahat ng ito, Bayambang, ay... Dapat Alam Mo!

Emerging Weather Terminologies vis-a-vis Traditional Pangasinan Terms

Emerging Weather Terminologies vis-a-vis Traditional Pangasinan Terms

(Or, Rain/Ulan vs Uran)

An article says the words 'hurricane,' 'cyclone,' and 'typhoon' are basically the same, all synonyms of 'tropical cyclone.' What about 'storm'? Aren't they all called 'bagyo' in Filipino? It can get confusing, right?

Perhaps realizing that there has to be different terms for different magnitudes and intensities of weather disturbances, PAGASA eventually came up with a list of tropical cyclone classifications according to wind speed. In Tagalog, ayon sa bilis ng hangin.

I wonder if they have ever heard of Pangasinan's unbelievable number of words for rain?

Here's what the agency has invented so far:

- low pressure area (LPA)/tropical disturbance: a weather system originating in the tropics or subtropics that maintains its identity for at least 24 hours and may cause heavy rainfall

- tropical depression (TD): maximum sustained winds of up to 61 kilometers per hour (kph)

- tropical storm (TS): maximum sustained winds of 62-88 kph.

- severe tropical storm (STS): maximum sustained winds of 89-117 kph.

- typhoon (TY): maximum sustained winds of 118-184 kph.

- super typhoon (STY): maximum sustained winds of more than 185 kph.

*If I may correct, the last one should be written as supertyphoon or super-typhoon because 'super' in this case is not an independent word but technically acting as a prefix, a particle that changes the meaning of the word it is attached to at the start of the word. To cite examples in popular usage: Superman, supermarket, superstar, supersaturated, supernova, superscript, supernumerary, superintendent, etc. We don't spell out these words with a separate 'super.' And we normally don't use prefixes such as mini-, mega-, quasi-, quadri-, etc. as independent words. #petpeeve

***

On the other hand, here are ancient and current Pangasinan terms, which -- though not as exacting and scientific -- are impressive in terms of their nuance in meaning and number of variety:

- Uran or rain per se is associated with the adjectives maksil (strong) or makapoy (weak).

Weak rain

- maya-maya - drizzle, often a prelude to a stronger rain
- tayaketek - light rain that result in a pitter-patter sound on the roof
- ura'y akulaw and uran ya maanos - other terms for tayaketek

Moderate rain

- dalapa - "rare weather phenomenon in which it rains while the sun is shining"
- uran-bakes or ura'y bakes - a little rain that suddenly comes then suddenly stops, while the sun is shining
- nepnep na duweg or uran na duweg - literally, ulan ng kalabaw or carabao's rain or carabao's non-stop rain, meaning not-so-strong, nonstop rain that drags its feet like a carabao and thus stays too long in the locality
- uran ya benger - literally, ulan na matigas ang ulo or hard-headed rain, meaning rain that is not that strong but doesn't seem to stop
- siyam-siyam - seemingly endless rain
- tagitak - sudden rain or downpour
- nepnep - rainy season

Heavy rain

- uran a libog-libog - particularly heavy rain
- beye-beye - "nonstop heavy downpour"
- binak-binak - "raining cats and dogs"
- aloboob - a typhoon that brings torrential rain
- alimbusabos - tornado

Cloudy weather

- malurem - 'cloudy,' a sign that heavy rain is approaching and there will be thunder and lightning, so people often stay inside their homes
- makâkauran - also used to refer to impending rain; synonyms: mankulirem or mankuliremdem
- makuyemyem or mayemyem - makulimlim; a general term to describe a mildly inclement weather due to gloomy, shadowy, overcast skies

Foggy weather

- kelpa - fog
- linaew - dew at night
- malinaew - foggy
- amol - dew at dawn or in the morning

Windy weather

- alamag - "a harsh wind but does not come as typhoon"
- abagat - southeast or east wind
- amian, miskey - north winds that bring cold weather
- timog - south wind
- maragem - windy
- mapalpalna or masiasiasem ya dagem - a gentle breeze

Flooding

Even flooding has resulted in a variety of terms.

- elnab - "weak flood that stays for a limited time"
- danas - "flood with strong force"
- lanayap or lanayap so danom - the large amount of water that accumulates during typhoon, resulting in widespread or great flood

***

Natural portents of bad weather

According to Andico, et al. (2015), “Signs of an impending storm (or strong rain or the coming wet season) are as numerous as the stars in the skies” among ancient Pangasinans, including those from Bolinao. "Locals knew when typhoons or aramag (makmaksil ya dagem) will occur in a particular time during the dry and wet season." "Locals also knew when rains would come earlier in between the seasons." These natural weather forecasters include:
- whirling-like cloud formation
- circling clouds from the east
- sudden surge of bitingly cold wind or pul-oy (biglaan ya mapalasapas ya dagem)
- winds (dagudog) emanating from the west (panrupan)
- early morning wind amyan (mapayapayan dagem na kabuasan)
- dark and red color that shades the sky
- sun’s corona which shades the moon
- cloud formations (narakam-rakam nen genem)
- fast sailing clouds are signs of storms
- whenever the sun is not in its full rounded shape
- at sunset, the sun is manlomdeg (kapantaklep) or turns red
- whenever a rainbow appears in the west with heavy clouds
- a short arc rainbow in the east or baylan
- thunder (karol) that roars from the north amianan (amian), the south bagatan (sagur), and east (baylan)
- white, sud-like bubbles of the waves (daloyon) or whenever the sea shows crystal-clear water
- strong waves, which appear like firefly (kalintutudoy kankanti)
- turbulent waves which criss-cross the vast sea as in a lightning (kirmat)
- the sounds emitted by the kingfisher salasak and the crow, as these fly northward
- any bird that quips for three consecutive nights
- the appearance of the flying ants andadalok (untitikyab ya tabuney)
- the advent of a flock of birds, manok-manok, from the north and flying towards the shore
- low-flying praying mantis
- chicken roosting on the treetops until late morning
- croaking of the frog
- whenever the sea cucumber (balat) rises above the water
- when schools of fish jump in and out of the sea
- algae, lumot-lumot (lamuyak), are washed ashore
- seaweeds (ruot) float in seemingly as these are tossed by the waves

Other associated beliefs

Rain is a blessing, but it is also a curse when it falls on the chosen date of any big event, such as wedding, christening, or anything that requires a major gathering of relatives, friends, and the community. Locals therefore routinely resort to little rituals to avert an impending rain.

If a big event is threatened by an impending rain, locals resort to these simple counter-spell strategies (panagsura rituals) on the day before the major activity:

- Hang outside the shirt that you will be wearing to the occasion.
- Wave a broom or broomstick at the sky. Offer raw eggs to saints on the altar.

Another panagsura ritual to forestall the bad weather (such as an impending thunderstorm) is performed on the big day itself:

- Burn cloth (any used cloth, for example) and shake the burning cloth under the floor of the house.

Yet another ritual that residents in Hermoza routinely do to dissuade, as it were, the impending rain from falling on their parade is as follows:

- Once it rains while everyone is inside the house, draw a sun on a piece of paper, have it colored, and show the drawing to the sky. But before it rains, draw a picture of the sun right on the soil.

Other beliefs and practices related to rain, thunder, and lightning are aplenty.

- When there is thunder, do not wear red, or lightning might strike you.

- Kung kumikidlat, magwilig ng suka sa mga bintana at pinto. (If there's lightning, spray vinegar on windows and doors.)

- Maglagay ng palaspas sa pintuan o bintana para pangontra sa kidlat. (Place a blessed palm leaf on the door or window to prevent lightning.)

- Kapag kumukulog, huwag maingay dahil naglalaro ng bowling si San Pedro. (When it thunders, don't make noise because San Pedro is playing bowling.)

- Manames ka ed perprimiron oran na Mayo pian arawi kad sakit. (Maligo sa pinakaunang ulan sa Mayo upang malayo ka sa sakit.)

- If the day is hot or humid and you want it to rain, give your cat a bath.

- Huwag gumamit ng payong na kulay pula o may patusok na bakal sa tuktok baka makidlatan. (Do not use a red umbrella or one that has a spike on the top because it might be struck by lightning.)

- Takpan ang mga salamin pag kumukulog at/o kumikidlat dahil tinatamaan ng kidlat ang salamin. (Cover glasses (glass windows) during thunder and/or lightning because the lightning strikes the glass.)

- Make the sign of the cross and say, "Jesus, Maria, Joseph," whenever there's heavy rain, lightning and thunder, as protection.

- Additionally, according to Santiago Villafania, “there's a traditional prayer or oracion passed down by the elders to ward off unforeseen obstacles such as sudden rain, especially during emergencies or urgent situations where immediate presence is crucial: “Lihis Tagitak Sagranatak Paparunatak.” Tagitak refers to sudden downpour.” A precolonial, pre-Christian oratio imperata if there ever was one.

Additional references: Melchor Orpilla (FB post); Pangasinan: Pinablin Dalin (book); Bayambang Culture Mapping Project